یکی از عارضه های شدید در دهه های اخیرا سکته های مغزی هستند که سالانه شمار زیادی را به کام مرگ می کشانند. سکته های مغزی بر اثر عوامل مختلفی ایجاد می شوند.سکته ها حملات مغزی هستند. آن ها زمانی رخ می دهند که جریان خون به مغز مسدود شود. سکته ی مغزی یک حالت اورژانسی است که به توجه فوری پزشکی نیاز دارد. سکته مغزی پنجمین علت مرگ در ایالات متحده است. سالانه حدود 80000 نفر سکته می کنند. این برابر با یک نفر در هر 40 ثانیه است. توجه به سکته های مغزی بسیار حائز اهمیت است چراکه می تواند بسیار خطرناک تر از سکته های قلبی باشد.این مقاله مربوط به مرکز دانش MNT است و توضیح خواهد داد که چرا سکته های مغزی رخ می دهند و نحوه درمان آن ها و نیز کشف انواع مختلف و قدم هایی که یک فرد می تواند برای جلوگیری از آن ها انجام دهد را بیان می کند.
فهرست مطالب
وقایع واضح در مورد سکته مغزی
در طی سکته مغزی، مغز اکسیژن کافی و یا مواد غذایی کافی دریافت نمی کند که باعث مرگ سلول های مغزی می شود. سکته های مغزی باید به سرعت تشخیص داده شوند و پزشکان تا جایی که ممکن است به سرعت آسیب مغزی را به حداقل برسانند. درمان بستگی به نوع سکته دارد. موثرترین راه برای پیشگیری از سکته های مغزی، حفظ شیوه ی زندگی سالم است که خروج آن از تعادل می تواند یک عامل خطر باشد.
ماهیت سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که رسیدن خون به مغز قطع شود و یا کاهش یابد. وقتی این اتفاق می افتد مغز به اندازه کافی اکسیژن و مواد غذایی دریافت نمی کند و سلول های مغز می میرند.
در آمریکا، تقریبا 40 درصد از افرادی که از سکته مغزی می میرند، مرد هستند و 60 درصد مرگ در زنان رخ می دهد. براساس گفته های انجمن قلب آمریکا (AHA) American Heart Association سکته مغزی در مقایسه با سکته قلبی تقریبا دو برابر خطر مرگ ناشی از سکته را به خود اختصاص داده است.
از آن جایی که سکته های مغزی ایسکمیک و هموراژیک علل مختلفی دارند، هر دو به شکل های مختلفی درمانی نیاز دارند. نه تنها مهم است که نوع سکته به سرعت تشخیص داده شود تا میزان آسیب وارده به مغز کاهش یابد، بلکه به درمان و انتخاب راه مناسب برای درمان نیز کمک می کند.
انواع سکته های مغزی
سه نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- سکته مغزی ایسکمیک: این معمول ترین نوع سکته مغزی است. لخته خونی از رسیدن خون و اکسیژن از رسیدن به مغز جلوگیری می کند.
- سکته مغزی همراژیک: این اتفاق زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی تضعیف شده است و به طور معمول در نتیجه آنوریسم و یا ناهنجاری شریانی – شریانی رخ می دهد.
- حملات ایسکمیک گذرا (TIAs): بعد از این که جریان خون نتوانست به بخشی از مغز برسد، این اتفاق رخ می دهد
سکته مغزی ایسکمیک Ischemic
این نوع از سکته مغزی توسط شریان های مسدود شده یا باریک ایجاد می شود. بنابراین درمان بر روی بازسازی جریان کافی خون هدایت شده به مغز متمرکز می شود.
درمان با داروهایی آغاز می شود که لخته را حل می کنند و از تشکیل آن ها جلوگیری می کنند. اسپرین می تواند به عنوان یک تزریق فعال کننده پلاسمینوژن بافتی (TPA) داده شود. TPA در حل لخته بسیار موثر است اما باید در مدت 5/4 ساعت بعد از علایم سکته مغزی تزریق شود.
روش های اورژانسی شامل تزریق TPA به یک رگ در مغز و یا استفاده از یک کاتتر برای برداشتن فیزیکی لخته است. تحقیقات همچنان در مورد فواید این روش‌ها در جریان است؛ چراکه دانشمندان هنوز اطلاعات کافی درباره ی میزان موفقیت این روش ندارند. روش های دیگری نیز وجود دارند که می‌ت وانند برای کاهش خطر سکته های مغزی یا TIAs انجام شوند. برای مثال یک جراح اقدام می کند به باز کردن سرخرگ کاروتید و برداشتن هر plaque که ممکن است آن را مسدود کند. آنژیوپلاستی به طور متناوب، شامل یک جراحی و باد کردن یک بالون کوچک در یک رگ کوچک از طریق کاتتر و سپس قرار دادن یک لوله به نام استنت در دهانه رگ است. این کار مانع باریک شدن مجدد رگ می شود.خلاصه این که این نوع از سکته با انسداد یا باریک شدن شریان ها ایجاد می شود که خون را به مغز می رسانند و منجر به ایسکمی می شوند. ischemia به شدت جریان خونی که به سلول‌های مغز آسیب می رسد را کاهش می دهد. این انسداد اغلب توسط لخته خونی ایجاد می شود که می تواند در شریان های مغزی شکل بگیرد. همچنین می توانند در رگ های خونی دیگری در بدن قبل از این که از طریق جریان خون به شریان های باریک در مغز وارد شود، رخ دهد. تجمع چربی در شریان ها که به نام پلاک شناخته می شوند، می تواند باعث ایجاد لخته شود که منجر به ایسکمی می شود.
سکته مغزی هموراژیک Hemorrhagic
سکته مغزی هموراژیک Hemorrhagic ناشی از نشت خون به مغز هستند، بنابراین درمان بر کنترل خون ریزی و کاهش فشار بر مغز متمرکز است.
درمان می تواند با داروهایی آغاز شود که فشار داخل مغز را کاهش داده، فشار خون کلی را کنترل کرده، از خون ریزی مجدد جلوگیری کرده و از پارگی ناگهانی رگ های خونی جلوگیری می کند. اگر فردی در حال مصرف داروهای ضد انعقاد خون و یا داروی ضد پلاکتی مانند وارفارین یا clopidogrel باشد، باید حتما پزشک خود را مطلع سازد تا داروهایی تجویز کند که با این داروها تداخل دارویی نداشته باشد. در این نوع سکته جراحی می توانند برای ترمیم هر گونه مشکلی در رگ های خونی که منجر به سکته مغزی شده است، مورد استفاده قرار گیرد. جراحان می توانند گیره کوچکی را در قاعده آنوریسم یا برآمدگی رگ قرار دهند یا از coils detachable برای متوقف کردن جریان خون و جلوگیری از پارگی استفاده کنند.
اگر خونریزی ناشی از ناهنجاری شریانی – وریدی (AVMs) Arteriovenous malformationsباشد، جراحی می تواند برای برداشتن آن ها مورد استفاده قرار گیرد البته اگر آن ها زیاد بزرگ نبوده و در عمق مغز نباشند. AVMs ، ارتباطات درهم و برهم بین سرخرگ ها و سیاهرگ‌ها هستند که بسیار ضعیف هستند و زودتر از سایر رگ ها آسیب می بینند. AVMs باعث ترکیب شدن خون روشن و تیره شده و کیفیت خون را کاهش می دهد.
خلاصه این که این سکته توسط شریان های داخل مغز ایجاد می شود که در آن خون به داخل بافت مغز وارد می شود. فشار خون بر روی سلول های مغزی فشار وارد می کند و به آن ها آسیب می رساند. هم چنین می تواند میزان خونی که پس از خون ریزی به بافت مغز برسد را کاهش دهد. رگ های خونی می تواند پاره شود و خون به فضای بین مغز و جمجمه تبدیل وارد شود. پارگی را می توان ناشی از بیماری هایی نظیر فشار خون، ضربه، داروهای لاغری و آنوریسم دانست. Aneurysms ها نقاط ضعفی در دیواره رگ‌های خونی هستند.
- خون ریزی intracerebral شایع ترین نوع سکته مغزی هموراژیک است و زمانی رخ می دهد که بافت مغز بعد از پارگی یک رگ پر از خون می شود.
- خون ریزی Subarachnoid دومین نوع سکته مغزی هموراژیک بوده و کم تر شایع است. در این نوع سکته، خون ریزی در ناحیه بین مغز و بافت های نازکی که آن را پوشش می دهند، رخ می دهد.
حمله ایسکمیک گذرا (TIA)
TIAs نسبت به انواع بالا متفاوت هستند، چون جریان خون به مغز تنها به طور مختصر قطع می شود. TIAs سکته های مغزی هستند که اغلب توسط لخته خونی ایجاد می شوند و باید به عنوان موارد اورژانسی در نظر گرفته شوند، حتی اگر انسداد سرخرگ و علایم آن موقتی باشد.
TIAs نشانه های هشدار هستند و نشان می دهند که یک رگ مسدود شده یا انسدادی در عروق قلب وجود دارد. براساس آمار مرکز کنترل و پیش گیری بیماری ها (CDC)، بیش از یک سوم افرادی که دچار سکته مغزی TIAs می شوند در عرض یک سال دچار سکته مغزی بزرگ تری می شوند. این در صورتی است که هیچ درمانی دریافت نکرده باشند.
درمان های کمکی برای سکته مغزی
افرادی که گرفتار سکته می شوند ممکن است از لحاظ فیزیکی و حتی عاطفی و ذهنی ضربه بخورند. برای برطرف کردن این آسیب ها راه حل هایی پیشنهاد می شود که به شرح زیر است:
- گفتاردرمانی
این کار به درک گفتار کمک می کند. تمرین، استراحت و تغییر سبک ارتباطی می تواند هم کمک کننده باشد. - فیزیوتراپی
می تواند به حرکت و هماهنگی فرد کمک کند. مهم است که فعال بمانید و سبک زندگی را تغییر ندهید، حتی اگر در ابتدای مشکل سکته باشد. - درمان رفتاری
این کار برای کمک به فرد برای بهبود توانایی انجام فعالیت های روزمره مانند حمام، آشپزی، لباس پوشیدن، خوردن، خواندن و نوشتن استفاده می شود. - گروه‌های مشاوره
این کار به سلامت روانی مانند افسردگی که بعد از سکته مغزی رخ می دهد کمک می کند. بسیاری از مشاوران برای اشتراک تجربیات مشترک و تبادل اطلاعات مفید هستند. - حمایت از طرف دوستان و خانواده
افراد نزدیک به یک فرد باید پس از سکته، از او حمایت کنند. این کار به دوستان و خانواده اجازه می دهد بدانند که چه کاری می تواند برای کمک کردن انجام شود تا فرد بهتر به شرایط طبیعی خود بازگردد. - توان بخشی
بخش مهمی از درمان است. توان بخشی به یک کیفیت و توجه به دستورات پزشک بستگی دارد.
پیشگیری از سکته مغزی
بهترین راه برای جلوگیری از یک سکته، پیدا کردن علل اصلی است. بهترین نتیجه تغییرات سبک زندگی از پیشگیری حاصل می شود.
بهترین راه های پیشگیری شامل موارد زیر است:
- خوردن غذای سالم
- حفظ وزن
- ورزش به طور منظم
- اجتناب از دخانیات
- اجتناب از مصرف الکل
خوردن رژیم غذایی مغذی شامل بسیاری از میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات، آجیل ها، دانه ها و حبوبات است. توجه کنید که مقدار کمی گوشت قرمز بخورید و دریافت کلسترول و چربی های اشباع شده را محدود کنید. به حداقل رساندن نمک برای دوری از فشار خون سالم ضروری است.
اقدامات دیگری که برای کمک به کاهش خطر سکته مغزی صورت می گیرد عبارتند از:
- مراقبت فشارخون در بیماران دیابتی
- درمان آپنه
- درمان مشکلات خواب
- علاوه بر تغییرات سبک زندگی، یک پزشک می تواند به کاهش خطر سکته های ایسکمیک در آینده از طریق تجویز داروهای ضد انعقاد یا antiplatelet کمک کند.
- به علاوه، جراحی شریانی نیز می تواند برای کاهش خطر سکته های تکراری مورد استفاده قرار گیرد.
دلایل سکته ها
هرکدام از سکته ها علل مختلفی دارند. با این حال، اگر عوامل خطر زیر را داشته باشید، احتمال دارد که سکته مغزی شما را تحت تاثیر قرار دهد:
- اضافه وزن
- ۵۵ سال یا بالاتر
- سابقه خانوادگی سکته مغزی
- یک سبک زندگی غیر فعال
- تمایل به نوشیدن الکل، اعتیاد به سیگار و یا استفاده از مواد مخدر دیگر
نشانه های سکته مغزی کدامند؟
نشانه های یک سکته مغزی اغلب بدون هشدار ظاهر می شوند اما نشانه های خاصی نیز وجود دارد که نشانه سکته مغزی است.نشانه های اصلی سکته مغزی عبارتند از:
سردرگمی، مشکلات حرف زدن و سردرد، از دست دادن هوشیاری، استفراغ، بی حسی و یا ناتوانی در حرکت دادن قسمت های صورت، بازو و یا پا، مشکل در راه رفتن، عدم هماهنگی سکته های مغزی می توانند منجر به مشکلات دراز مدت شود. بسته به این که چگونه تشخیص داده می شود و درمان می شود، یک فرد می تواند پس از سکته مغزی، دچار معلولیت موقت یا دائم شود.
علاوه بر تداوم مشکلات ذکر شده در بالا، افراد ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنند:
افسردگی در بیماران، اضطراب، درد در دست ها و پاها که با حرکت و تغییر درجه حرارت بدن بدتر می شود، فلج یا ضعف هر دو طرف بدن، مشکل ابراز احساسات با توجه به آن چه گفته شد، علایم متفاوت هستند و ممکن است با شدت زیاد باشند.
اقدامات لازم در زمان سکته مغزی
علامت اختصاری F.A.S.T. راهی برای به خاطر سپردن نشانه های سکته مغزی است و می تواند به تشخیص حمله سکته کمک کند:
- چهره درهم می رود یا Face drooping
اگر فرد سعی کند لبخند بزند، یک طرف صورتش کج می شود؟ - ضعف بازو یا Arm weakness
اگر فرد سعی کند هر دو دست خود را بالا ببرد، یک دست به سمت پایین حرکت می کند؟ - مشکل گفتار یا Speech difficulty
اگر فرد سعی کند یک عبارت ساده را تکرار کند، سخن گفتن او به طور مبهم یا عجیب است؟ - زمان تماس با اورژانس یا Time to call
اگر هر کدام از این علائم مشاهده شده، با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
تشخیص سکته مغزی
سکته به سرعت شروع می شود. برای فردی که سکته مغزی را تجربه می کند باید تا 3 ساعت بعد از علائم خود در بیمارستان درمان شود. انواع مختلف آزمون های تشخیصی وجود دارد که پزشکان می توانند برای تعیین نوع سکته مغزی استفاده کنند:
- معاینه فیزیکی
یک دکتر در مورد نشانه ها و تاریخچه پزشکی سوال خواهد کرد همچنین ممکن است فشار خون را بررسی کند، به شریان‌های کاروتید در گردن گوش دهند و رگ های خونی را در پشت چشم ها بررسی کند تا نشانه هایی از لخته شدن را بررسی کنند. - آزمایش‌ها خونی
یک دکتر ممکن است آزمایش خون انجام دهد تا مشخص شود که لخته با چه سرعتی اتفاق می افتد، سطوح مواد ویژه در خون از جمله فاکتورهای انعقادی و این که آیا عفونت وجود دارد یا خیر را هم بررسی می کند.
- سی تی اسکن
یک سری از اشعه ایکس می تواند خونریزی، سکته، تومور و دیگر شرایط درون مغز را نشان دهد.
- ام آر آی
امواج رادیویی و مغناطیسی تصویری از مغز ایجاد می کنند تا بافت های آسیب دیده مغز را تشخیص دهند.
- سونوگرافی carotid
یک اسکن اولتراسوند برای بررسی جریان خون در شریان های کاروتید و دیدن این که آیا هیچ پلاک وجود دارد یا نه. - آنژیوگرافی
ماده حاجب به رگ‌های خونی مغز تزریق می شود تا آن ها را در زیر اشعه ایکس آشکار سازد. این روش به یک نما از مغز و رگ های خونی در گردن می دهد. - Echocardiogram
یک تصویر از قلب ایجاد می کند تا هر منبعی که ممکن است برای ایجاد سکته مغزی به مغز رفته است را پزشک بررسی کند.
نشانه‌های هشدار سکته مغزی در مردان
وقتی که خون نمی تواند به درستی به مغز جریان پیدا کند، سلول های مغز می میرند و این یک سکته نامیده می شود. علایم و نشانه های بسیاری برای مردان و زنان یکسان است، هر چند که برخی بیشتر در مردان رخ می دهند. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) گزارش می دهد که سکته‌های مغزی پنجمین علت مرگ در ایالات متحده هستند. احتمال مرگ و میر در زنان بیشتر از مردان است، در حالی که مردان در سنین پایین به آن گرفتار می شوند و زنان در سنین بالا.
نویسندگان یک مطالعه که در سال 2009 منتشر شد تفاوت ها در نحوه تاثیر سکته های مغزی بر مردان و زنان را مورد بررسی قرار دادند. آن ها دریافتند که شایع ترین علایم در مردان عبارتند از:
- مشکل حفظ تعادل
- ضعف هماهنگی ضعیف در یک طرف بدن
شایع ترین علایم در زنان عبارتند از:
- سردرد
- تغییر وضعیت روانی
- سردرگمی
مردان نیز می‌توانند این علائم را نشان دهند.
علایم هشدار اولیه سکته مغزی
صورت خم می شود. یک ضربه می تواند باعث بی حسی یا ضعف در یک طرف صورت شود. زمانی که فرد مبتلا به این علامت سعی می‌کند لبخند بزند، تنها یک طرف دهان ممکن است واکنش نشان دهد.
یک فرد مبتلا به سکته مغزی ممکن است چندین علامت یا تنها یکی از آن‌ها را نشان دهد، مانند ضعف یک جانبه. سکته مغزی باعث قطع جریان خون به مغز می شود و سلول‌های مغزی اکسیژن و مواد غذایی را از بین می‌برد. اگر فرد به سرعت توجه پزشکی را به خود توجه نکند در معرض آسیب دائمی مغزی یا مرگ قرار می گیرد.
بازیابی بعد از سکته مغزی در مردان
نتایج تحقیقات مربوط به سال 2005 حاکی از آن است که مردانی که سکته های مغزی داشته اند می توانند بیمارستان را با معلولیت های کم تر از زنان ترک کنند. در پی سکته، مردان تمایل به داشتن بالاترین میزان فعالیت روزانه داشتند. این ممکن است به این دلیل باشد که مردان هنگام سکته، جوان تر از زنان هستند. در نتیجه، بدن آن ها ممکن است بهتر قادر به بازیابی باشد. بازیابی بعد از سکته به عوامل زیادی بستگی دارد که مهم ترین آن سطحی از مغز که تحت تاثیر قرار گرفته، است. کاهش کلسترول و غذاهای پرچرب در افراد می تواند به بازیابی کمک زیادی بکند.
تفاوت سکته قلبی با سکته مغزی چیست؟
سکته های مغزی خطرناک تر و پر علامت تر از سکته های قلبی هستند. به سکته های قلبی انفاراکتوس و به سکته های مغزی استروک گفته می شود. سکته ی قلبی بعد از برطرف شدن دیگر علامتی ندارد اما سکته های مغزی بعد از برطرف شدن هم علامت دار هستند یعنی ممکن است نیمه ی بدن فرد بعد از سکته هم فلج بماند.
توصیه های لازم به افرادی که دچار سکته مغزی می شوند؟
شناسایی و تشخیص سریع یک سکته، خطر آسیب مغزی یا مرگ را کاهش می‌دهد. با این حال، فردی که مظنون است دچار سکته مغزی شده نباید رانندگی کند. بدون توجه به جنس فرد، سکته مغزی بسیار شدید است. مردان با علایم هشدار دهنده مانند فشار خون بالا و سابقه مصرف سیگار در معرض خطر بیشتری هستند. با این حال، علل یک سکته مغزی معمولا قابل پیشگیری است. فرد می تواند با اجتناب از مصرف سیگار و نوشیدن الکل و حفظ رژیم غذایی سالم و سالم، خطر آن ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
باید توجه داشته باشید که درک و به یاد آوردن این کلمه FAST می تواند به تشخیص علایم یک سکته کمک کند. با پیشرفت علم تلاش ها برای کاهش علائم سکته های مغزی و جلوگیری از آن ها اثربخش بوده است و امروزه راه های گوناگونی برای جلوگیری از این سکته ها وجود دارد که سالانه جان افراد زیادی را نجات می دهد. اما باید توجه داشته باشید که سکته های مغزی اصلا شوخی بردار نیستند و بسیار خطرناک هستند و فردی که احتمال بروز آن ها برای او وجود دارد باید تحت درمان مناسب قرار گیرد و داروهایی که پزشک برای او تجویز می کند را مورد مصرف قرار دهد.
نظرات کاربران