روانشناسی نقاشی کودکان

کودک خود را با رمزگشایی نقاشی هایش روانشناسی کنید تا شخصیت درونی او را بهتر بشناسید! کودکان از زمانی که به اندازه کافی بزرگ می شوند تا مداد رنگی را در دست بگیرند و روی کاغذ پیاده کنند، فرآیند نقاشی خود را آغاز می کنند. آنها برای بیان احساسات نقاشی می کشند، زیرا نمی دانند چگونه احساسات مختلف را از طریق کلمات بیان کنند. آنها ترس ها، شادی ها، رویاها، امیدها و کابوس های خود را از طریق نقاشی بیان می کنند، و همچنین در مورد روابط خود با دنیا و چیزهای دیگر به شما سرنخ می دهند. برای تحلیل و قضاوت یک اثر باید به صورت مستمر و پی درپی نقاشی‌ کودکان را در یک بازه زمانی زیر نظر داشت.

هر پدر و مادری امیدواراست در نقاشی های فرزند خود معنایی بیابد. گاهی اوقات نقاشی ها فقط نقاشی هستند. بنابراین بیش از حد روی این موضوع تمرکز نداشته باشید؛ بلکه به کودک اجازه دهید تا به شما بگوید این نقاشی برای او چه معنایی دارد. پرسیدن سوالاتی مثل : افراد حاضر در نقاشی در چه موقعیتی هستند و چه کاری انجام می دهند. این کار چیزهایی را از کودکتان برای شما آشکار می کند که ممکن است خودتان هرگز متوجه نشوید.

نقاشی راهی برای ارتباط است و آثار هنری کودکان نمایانگر شخصیت آنهاست. نقاشی های کودکان منحصر به فرد است و می تواند اطلاعات دقیقی در مورد هنرمندان جوان به ما بدهد.

در نقاشی های کودکان رنگها، شکلها و حتی نمادها بیانگر شخصیت احساس و ویژگی‌های روحی آن است. حتی ممکن است در مواقعی مکان شروع کشیدن نقاشی ( بالا پایین و گوشه) مورد بررسی روانشناسان قرار بگیرد . آنها معمولا هنگام کشیدن آدم ها اطرافیان خود را می کشد و برای آنها اسم انتخاب می کنند. کشیدن خورشید و آسمان به معنای اهداف و مقاصد و امنیت زندگی آنهاست .

مراحل نقاشی

نقاشی کودکان سه مرحله دارد : مرحله خط خطی کردن، مرحله پیش شماتیک و مرحله شماتیک.

1.خط نویسی (2 تا 4 سال)

در این مرحله در نقاشی کودک واقع گرایی وجود ندارد و بیشتر فقط علامت هایی در صفحه هستند. ممکن است به نظر برسد چیزی وجود ندارد اما گاهی کودکان چیزی به نام واقع گرایی تصادفی خلق می کنند، یعنی وقتی خط خطی ها تمام می شوند، ممکن است بتوانید اشکال خاصی را ببینید شبیه به یک خانه یا ماشین.

2. پیش شماتیک ( 4 تا 7 سال )

در این مرحله کودکان سعی می کنند چیزهایی را که با چشمان خود می بینند خلق کنند. آنها ممکن است ساده ترین چیزها را بکشند، مانند چهره ها، مجسمه های چوبی، ماشین ها، کامیون ها، درختان و خانه ها. معمولاً هیچ جزئیات واقعی در این نقاشی ها وجود ندارد. در پایان مرحله، آنها شروع به اضافه کردن چیزهایی می‌کنند که ایده‌هایشان را متمایز می‌کند، مانند گل‌های جلوی خانه.

3. شماتیک ( بالای 7 سال)

در این مرحله شواهدی از طرحواره وجود دارد. برای مثال، نقاشی اقیانوس ممکن است شامل مرغان دریایی، ستاره‌های دریایی، توپ ساحلی، افرادی که لباس شنا می‌پوشند و غیره باشد. ممکن است کلمات و نمادهایی برای ارائه پیام‌های بیشتر برای توضیح نقاشی اضافه شوند. نقاشی های انسان جزئیات بیشتری از جمله کک و مک خواهد داشت. عمق و واقع گرایی بیشتر است و استفاده از دیدگاه های جدید امکان پذیر است.

تحلیل نقاشی روی صفحه

وقتی صحبت از موقعیت یابی در صفحه می شود، ظاهراً سمت چپ صفحه با گذشته و با پرورش همراه است. با مادران نیز مرتبط است. سمت راست به علاقه به آینده و نیاز به برقراری ارتباط مربوط می شود. این طرف با پدرها همراه است. کودکی که نقاشی با اندازه خوب را به طور برجسته بر روی صفحه قرار می دهد، به خوبی متعادل و امن در نظر گرفته می شود، در حالی که در مقابل، شکل های کوچکی که در لبه پایین یا نزدیک کاغذ یا در گوشه ای کشیده شده اند، بیانگر احساس بی کفایتی یا نا امنی هستند.

آدمک

هنگام کشیدن آدمک در نقاشی ها ، باز بودن دستان و پاها نشانه اعتماد به نفس و فاصله کم بین دست و پا نشانه کمبود اعتماد به نفس آنها  می باشد. چشم های بزرگ آدمک ها نشانه کنجکاوی و اجتماعی بودن اوست . کشیدن خطوط ریز و منحنی شکل لب های آدمک ها به ملایمت و لطافت کودک اشاره می کند . اگر آدمک ها در نقاشی کودکان پا نداشته باشند و یا در حالت نشسته باشد به این معناست کودک ضعیف و درونگرا است. به طور کلی کشیدن خورشید در نقاشی کودکان نشان دهنده امنیت خوشحالی و ذوق کودک است. کشیدن درخت در نقاشی کودکان به شکلهای مختلف است.درخت سبز به معنای حمایت پدر و مادر و  درخت دارای شاخه های نوک تیز و بلند باشد به معنای پرخاشگری اوست .

خانه

کشیدن خانه در  نقاشی های کودکان به شکل های مختلف است. اگر او خانه ای بزرگ و رنگارنگ بکشد به معنای دوست داشتن فضای خانه و خانواده است اما اگر خانه ای سست  و بی ثبات بکشد به معنای فرار وطرد او از خانه است . اگر خانه دارای دودکش باشد به معنای افزایش سطح روانشناختی محل زندگی و شناخت وی از زندگی می باشد . اگر خانه دارای پنجره  و در مرتب و حساب شده باشد به معنای تعامل اجتماعی وی است . همچنین اگر بام خانه مثلثی شکل و دارای پنجره باشد به معنای فضای تخیلی کودک است . اگر خانه دارای دیوارها پنجره ها و پرده های رنگارنگ باشد یعنی زندگی سعادتمند دارد و در آن احساس آرامش می کند و برعکس.

زاویه نقاشی  در کاغذ

کودکان خجالتی و کم رو در گوشه ای از کاغذ و در یک قسمت محدود آن نقاشی  می کشد . اصولاً کودکانی که در مرکز و وسط کاغذ نقاشی می کشد به این معناست که توجه و تمرکز فکری بسیاری روی خود واحساساتشان دارند. اگر کودک در سنین پایین نقاشی خود را معکوس بکشد به این معناست که کودک در نقاشی ابتکار دارد و با آن ارتباط برقرار می‌کند. اما کودکان بزرگ‌تر نباید این عمل را انجام دهد زیرا این امر ناشی از مشکلات عدم هماهنگی با محیط است .

یکی دیگر از موضوعات مهم در نقاشی کودکان اندازه تصویر است .کشیدن تصاویر کوچک و آدم های کوچک به معنای احساس عدم امنیت و افسردگی می‌شود .و برعکس اگر هرچه نقاشی بزرگتر باشد به معنای شجاعت و امنیت خاطر اوست. اصولاً کودکانی که وسایل بازی ازجمله الاکلنگ تاب و سرسره در نقاشی خود دارند به معنای عاطفی و احساسی بودن آنهاست.

اگر زبان نقاشی کودکان را بدانید می فهمیم چیزی بالاتر از شکل ساختمان و آدمک های درون نقاشی کودکان وجود دارد. اصولاً کودکانی که شخصی در حال انجام کاری را در یک محیط خاصی رسم میکند در واقع نوع تمایلات و تخیلات خود را نسبت به انجام ان کار میکشد . اگر کودک از نقص جسمی رنج می برد آن عضو را به طور واضح و مشخص تر می کشد . مثلاً کودک ناشنوا همیشه گوش های آدمک ها را بزرگ تر و درست و با دقت ترسیم می‌کند . یا مثلا کودک فلج آدمک ها را در نقاشی خود در حال راه رفتن دویدن  و آزاد می کشند.

نقاشی های آنها چه احساساتی را آشکار می کند؟

بسیاری از احساسات را می‌توان از نقاشی‌های فرزندتان کشف کنید. اما تا زمانی که فرزندتان آن‌ها را برای شما توضیح دهد، از چیزهایی که ممکن است معنایی داشته باشد، غافل نشوید. با این حال، برخی نکات وجود دارد که محققان دریافته‌اند که ممکن است احساس واقعی کودک را نشان دهد.

• نقاشی های دقیق ممکن است کودکی را نشان دهد که احساس می کند باید بسیار تلاش کند.
• خط های پررنگ، به خصوص اگر نزدیک به هم باشند، می تواند نشانه استرس، احساسات قوی، عزم راسخ یا عصبانیت باشد، در حالی که علائم ملایم تر نشان دهنده طبیعت ملایم تر است.
• کیفیت خط نیز می تواند قابل توجه باشد – شکلی که با خطوط روشن، متزلزل و شکسته کشیده شده است، کودک مردد و ناایمنی را نشان می دهد که به نظر می رسد در حین حرکت فکر می کند. در مقابل، خط جسورانه، مستمر و آزادانه ترسیم شده بیانگر اعتماد به نفس و احساس امنیت است.
• هنگام ترسیم شکل ها، اندازه و اندازه نسبی شکل های ترسیم شده با اهمیت در نظر گرفته می شود، و شکل های مهم یا غالب بزرگتر ترسیم می شوند.
• نبود بازوها در نقاشی آدم ها ، گاهی اوقات نشانی از ترسو بودن کودکان غیر پرخاشگر تعبیر می شود. در حالی که اغراق در اندازه دست ها به عنوان نمادی از تمایلات پرخاشگرانه تلقی می شود.
• به همین ترتیب، پاهای کوچک به عنوان نشانه ای از ناامنی در نظر گرفته می شود.

چگونه کودکان را به نقاشی کشیدن تشویق کنیم؟

یادگیری تفسیر و رمزگشایی نقاشی های کودکان می تواند برای شما به عنوان والدین بسیار مفید باشد. با این حال سعی کنید انجام این فعالیت خلاقانه را نیز تشویق کنید. تجارب هنری به کودکان کمک می‌کند تا در محدوده‌های کوچکی استقلال پیدا کنند و به آنها این فرصت را می‌دهد تا ایده‌های خود را بر روی کاغذ یا در قالب‌های دیگر نمایش دهند. مهمتر از همه، بیان خلاقانه به کودکان اجازه می دهد تا از جادوی تخیلات خود بهره ببرند، که این کودک بودن به معنای واقعی کلمه است.

رنگها نقاشی کودکان

رنگها نیز در نقاشی کودکان معنی خاص خودش را دارد. معمولا کودکان کوچک و خردسال در نقاشی هایشان کمتر از مداد مشکی استفاده می کنند و با مدادهای رنگی نقاشی می کشند. این امری کاملاً طبیعی است زیرا در این سن جنبه عاطفی بر جنبه عقلانی تسلط دارد .

با بیشتر شدن سن کودکان آن‌ها کم کم از مداد مشکی برای تسلط بیشتر و ترسیم شکل ها استفاده می کند . هنگامی که جنبه عقلانی بر جنبه عاطفی غلبه کند یعنی کشیدن شکل ها و ترسیم آنها مهم تر از رنگ آنها برای کودکان می باشد.اگر کودک از رنگ‌های گرم و تند استفاده کنند به این معنی است کودک در خانه تحت نظارت شدید است .اگر رنگ های سرد را انتخاب کنند مسلما علت آن به مشکلات عاطفی و روانی وی مربوط می شود. کودکان عادی و سازگار به طور متوسط در نقاشی های شان از ۵ الی ۶ رنگ مختلف  استفاده می‌کند در حالی که کودکان گوشه گیر و منزوی از یک یا دورنگ استفاده میکنند. رنگ ها تحت تاثیر عوامل فرهنگ‌های مختلف معانی های خاصی پیدا می کند.

از نظر روانی دو نوع رنگ داریم:

رنگ های گرم همچون قرمز نارنجی زرد و رنگهای رنگ های سرد همچون آبی نیلی سبز. رنگهای گرم به معنی فعالیت و جنب و جوش بیشتر است و الهام بخش روشنی و شادی زندگی است .

اما رنگ های سرد به معنای غم و اندوه می باشد. روانشناسی رنگها در نقاشی کودکان بسیار مهم است. مثلاً کودکانی که از رنگهای قرمز و زرد به صورت افراطی استفاده می‌کنند بیشتر اجتماعی هستند و در حالی که استفاده از رنگ های سرد مانند آبی و سبز گویای درونگرایی و میل به فاصله گرفتن از دیگران است .

روانکاوی کودکان از روی نقاشی های آنها نه تنها به عنوان کنجکاوی، بلکه به علت شناخت و تربیت بهتر آنها در بهبود روابط بین بزرگسالان و کودکان تاثیردارد و به پیشرفت و تکامل کودک کمک می کند .

منبع : novakdjokovicfoundation

بیشتر بخوانید :

https://pioio.com/mag/2022/02/22/the-best-toys-for-1-year-old-children/ https://pioio.com/mag/2022/02/19/what-toy-is-suitable-for-what-age/ https://pioio.com/mag/2022/02/14/robot-toys-influence-on-children/