چگونه بفهمیم فرزندمان کودک نابغه است ؟

هیچ پدر و مادری وجود ندارد که در اعماق قلب خود، آرزوی این که کودک اش نابغه باشد را نپروراند. با این وجود آمار نشان می دهد که تنها درصد کمی از افراد وجود دارند که هوشی بیشتر از حد معمول داشته و کودک باهوش و نابغه محسوب می شوند.

تشخیص این که کودکی نابغه هست یا خیر، از جهات زیادی مهم و ضروری به نظر می رسد. چرا که پی نبردن به این موهبت در دنیای پر از رقابت امروز، به منزله گفتن شانس های بزرگ موفقیت و پیشرفت از کودکان است. همچنین، از سوی دیگر تشخیص نادرست و توهم نبوغ کودکان توسط والدین هم امری دردسر ساز محسوب می شود که می تواند اثار روحی و روانی نامناسبی را در خانواده و به ویژه برای کودک ایجاد نماید.

زمانی که کودک دو ساله شما در حال پیشرفت یادگیری خودش است چگونه می فهمید که ایا او از همتایانش جلوتر است یا خیر؟ چگونه می توانید نحوه هدایت و فرماندهی او را در زمین بازی و پیچ و خم های یک مازچوبی تشخیص دهید  کار نسبتا سختی است و عموما والدین برای فهمیدن نبوع کودکشان صبر می کنند تا او بزرگ تر شود و احیانا از روی پیشرفت تحصیلی اش به این موضوع پی خواهند برد.  باید بگوییم این زمان کمی برای فهمیدن چنین موضوع مهمی دیر است. در این قسمت ما به یازده نشانه ای که در سنین 2 تا 4 سالگی اگر وجود داشت، می توانید احتمال بدهید کودک شما یک نابغه است اشاره می کنیم.

• آنها حافظه بی عیب و نقصی دارند. مثلا اگر در طی این هفته شما سه بار بدون رعایت ترتیب زمانی و در وعده های مختلف مرغ درست کرده اید آنها عدد درست وعده های مرغ را به شما خواهند گفت. بدون این که در آن تردیدی داشته باشند.
• آنها خیلی زود شروع به صحبت می کنند و دایره واژگانی وسیعی دارند. برای این که بدانید او جزو کودکان خاص است باید در 15 ماهگی علاوه بر این که کلمات را به خوبی ادا می کند در بیان جملات، عبارات و استعاره ها نیز از کودکان هم سن خود می بایست بیشتر استفاده کند.
• آنها سوالات جستجو گرانه و گاه عجیب و غریب می پرسند مثلا بعد از تماشای یک فیلم انیمیشن سوال می کنند که آیا آن گاو از روی ماه پرید؟
• آنها ظرفیت تحمل و میزان توجه خوبی دارند مثلا می توانید از آنها بخواهید که مدت زمان طولانی را برای یافتن چیزی صرف کنند.
• آنها طیف گسترده ای از علایق را به صورت یکجا دارا هستند یعنی همان قدر که موسیقی را دوست دارند به بازی با بلوک های ساختمانی و انجام یوگا علاقمند می باشند.
• آنها تمایل دارند که به دقت بر روی هر موضوعی تمرکز کنند. اگر به موضوع دایناسورها علاقمند اند مطمئن باشید که حداقل یک بار تمام کتابخانه شما را برای یافتن چنین کتابی چک کرده اند.
• آنها آرمان گرا هستند و از همان سنین کودکی به دنبال برقراری عدالت می باشند. شنیدن این جمله از کودکان نابغه بعید نیست که بگویند ؛ نه، این عادلانه نیست که من قبل از برادر بزرگ ترم شام بخورم
• آنها به سرعت خواندن را آغاز می کنند و به آن علاقه نشان می دهند. اگر زمانی که کودک شما در مهد کودک است به خواندن کتاب های مصور تمایل دارد این می تواند نشانه های از هوش بالای وی باشد.
• آنها انرژی فوق العاده ای دارند و این از نوزادی در کودکان نابغه مشهود است . نمی توان نام بیش فعال را روی آنها گذاشت چرا که در مورد کارهای نیازمند تمرکز هم انرژی این کودکان به شکل خستگی ناپذیری بروز می کند و آنها می توانند روی یک پروژه لگو بیش از 6 ساعت بدون وقفه کار کنند.
• دنیای خیالی آنها بسیار گسترده، پیچیده ، پویا و زنده است. کودکان نابغه دوستان خیالی زیادی دارند که همواره با آنها مشغول گفت و شنود هستند.
• و یک نشانه مطلوب دیگر از کودکان نابغه این است که آنها همواره در پی انتقال احساس طنز و شگفتی هستند. پس اگر کودک دو ساله شما می تواند مطالب طنز را بیان کند و شما را بخنداند و یا با حرفه هایش به دیگران را به هیجان بیاورد و متعجب نماید، شک نکنید که او یک نابغه است.

ما امیدواریم که کودک شما دارای بسیاری از این نشانه ها باشد و یک نابغه به شمار بیاید. با این وجود اگر کودک شما برخی از این نشانه ها را یکجا دارا نبوده و یا هر کدام از این نشانه ها در او با شدت و فراوانی زیاد دیده نمی شود، خیلی ناامید نباشید چون تجربه تاریخی نشان می دهد که همه افراد موفق و مشهور لزوما نابغه نبوده اند، ضمن این که همه نوابغ هم به ثروت، شهرت و یا موفق های چشمگیر نتوانسته اند دست پیدا کنند. در دنیای امروز انتخاب میسرهای درست برای رسیدن به موفقیت، از نبوغ ذاتی برای تضمین آینده افراد مهم تر است.

کودک نابغه مان را به کدام مراکز آموزشی بفرستیم؟

اگر چه داشتن یک کودک نابغه شبیه داشتن یک نعمت گرانبهاست اما برنامه ریزی برای هدایت استعدادهای او هم دردسرهای خاص خودش را دارد. در بسیاری از کشورها، به طور خاص مراکزی وجود دارند که پذیرای کودکانی با میزان هوش بالاتر از میانگین جامعه می باشند و غالبا بچه ها را از سنین بسیار پایین، شش هفتگی، تا دوران بلوغ ، 12 سالگی، مورد پشتیبانی قرار می دهند.

با توجه به این که درجه نبوغ کودکان با هم متفاوت است ما در این جا راجع به مراکزی صحبت می کنیم که کودکان بیشتری را پوشش می دهند و صرفا ویژه سرآمدان نیستند. آکادمی کودکان نابعه مکیننی در یکی از ایالت های آمریکا یکی از این مراکز است. در برنامه درسی این مرکز یادگیری آمده است که آنها برای کودکان ماژول های یادگیری منحصر به فردی را تهیه می کنند که تجارب یادگیری را به طور خاص برای هر مرحله از رشد فراهم می نماید. آنها هر یک از واحدهای درسی را مبتنی بر یک موضوع خاص تدارک می بینند و برای آن فعالیت های یادگیری ویژه و برنامه های آموزشی غنی سازی شده و سرگرم کننده تولید می نمایند.

در این آکادمی یادگیری موضوعات علمی مربوط به ریاضیات، خواندن، نوشتن، زبان های خارجی و فناوری اطلاعات به همراه هنر و صنایع دستی، موسیقی، بازی های دراماتیک و فعالیت های جسمانی انجام می شود. آکادمی کودکان نابغه مکیننی کودکان را در معرض یک محیط یادگیری غنی قرار می دهد تا نوابغ خودشان استعدادهای خودشان را بیابند و آن را شکوفا کنند. آنها برای تحریک حواس مختلف کودکان برنامه های متعددی تدارک دیده اند و با غنی سازی محیط آموزشی کودکان را در معرض کشف انواع استعدادها و توسعه هوش های گوناگون قرار می دهند.

اتاق هایی با عناوین استدیوی موسیقی ، اتاق میزهای کار هوشمند، آزمایشگاه کامپیوتر ، سالن بدنسازی ، منطقه کشف (اتاق علوم)، استدیوی هنریهای تجسمی، اتاق بازی های دراماتیک و نمایشی، و کتابخانه ای مجهز جزو امکاناتی است که در این مرکز برای رشد نابغه های کوچک فراهم شده است تا کودکان در محیطی امن و سالم به کشف خودشان بپردازند و والدین نیز از توسعه نبوغ کودکان مراقبت نمایند.

با این حال، مراکز خاص تری هم وجود دارد که برای کودکان سرآمد خدمات ویژه تری را تدارک می بینند و آن ها را در معرض حل مسائل پیچیده و برنامه های درسی فشرده و سطح بالاتر قرار می دهند.  مرکز توسعه مهارت های ذهنی مالزی یکی از آنهاست که بر روی استعدادهای کشف شده برنامه ریزی مفصل تری انجام می دهد تا در مسابقات جهانی نتیجه اقدامات خود را دریافت کند.

در سال 2018 پسر سیزده ساله مصری به نام عبدالرحمن حسین که تحت نظارت و برنامه ریزی مرکز توسعه مهارت های ذهنی مالزی بود توانست در مسابقات بین المللی هوش حسابی با حل 230 مسئله پیچیده در مدت زمان 8 دقیقه برنده این مسابقات باشد. عبدالرحمن در مصاحبه ای اعلام می کند که وی در 5 سال گذشته تحت آموزش برنامه های مرکز توسعه مهارت های ذهنی مالزی بوده است و از سال 2012 در مسابقات آمادگی زیادی شرکت کرده است تا توانسته به این موفقیتی دست پیدا کند.

همچنانکه بسیاری از متخصصان هم معتقدند برای ظهور نبوغ  و توانایی های خاص می بایست سهم هر سه عامل وراثت، محیط و آموزش را در پیوند با هم در نظر گرفت. بر همین اساس، والدین نباید انتظار داشته باشند که نبوغ کودکان بدون پرورش یافتن و قرار گرفتن در معرض آموزش های تخصصی خود به خود رشد نموده و همانند جرقه در مواقع خاص روشن شده و موجب درخشش کودکان آن ها شود. در واقع همان طور که محیط مناسب و آموزش های مرتبط می تواند نبوغ کودکان را شکوفا نماید محیط های نامساعد و عدم آموزش های کافی و بی توجهی به آن، و نیز قرار دادن کودکان در مسیرهای نادرست یادگیری می تواند به سرعت روند رشد استعدادهای ذاتی بچه ها را متوقف و یا منحرف سازد.

در این میان بهترین مراکز یادگیری برای پرورش استعدادهای کودکان مراکزی هستند که به تنوع و تفاوت های فردی توجه نموده و برای هر کودک متناسب با علایق و استعدادهای او برنامه ریزی ویژه ای دارند.