بازی درمانی چیست ؟بازی مهم ترین قسمت زندگی کودکان است. اهمیت این موضوع به دلیل رشد و تکامل ذهن و جسم در کودکان است. بازی به کودک اجازه می دهد تا بتواند قدرت تخیل و مهارتهای خود را تقویت کند و همچنین خلاقیت آنها را افزایش می دهد. بازی کردن باعث می شود تا کودکان چیزهای جدید را کشف کنند و کارها را به روش خود پیش ببرند که این امر موجب افزایش اعتماد به نفس آنها نیز می شود.
بازی درمانی چیست؟
بازی درمانی (play therapy) یکی از روش های روان درمانی است و تکنیکی که به وسیله آن طبیعت کودکان به صورت بیانی درمان می شود. البته این روش مختص کودکان نیست اما بیشتر برای این رده سنی به کار می رود. حدود 60 سال است که این روش درمان در دنیا موفقیت آمیز بوده و علت آن نیز این است که اسباب بازی زبان کودک است و بازی کردن در واقع گفت و گوی او.
روان درمانی روشی است برای مقابله با استرس های هیجانی و کودکانی که دچار آشفتگی های ناشی مسائل خانوادگی و اختلالات روانی یا اضطراب. علاوه بر این توانمندی ها و سازگاری فرد نیز طی درمان افزایش می یابد. در طول بازی درمانی، کودک می تواند احساسات و عواطف مختلف خود را بروز دهد. بازگو کردن افکار و احساسات در این نوع از روان درمانی موجب می شود تا درمانگر، مسائلی را که کودک در حالت عادی قادر به ابراز آن نیست را تشخیص دهد و در پی حل آن بکوشد.
بازی درمانی توسط متخصصین حوزه بهداشت روان، از جمله روان پزشکان، روانشناسان، رفتاردرمانگر ها و کاردرمانگران و … انجام می شود.
هم چنین بخوانید:
خرید ماشین کنترلی
اهمیت حضور کودک در مهد کودک
اموزش شنا کودک
موارد استفاده از بازی درمانی
درست است که از این روش درمان در انواع سنین می توان استفاده کرد اما برای کودکان در رده سنی 3 تا 12 سال متداول تر است. از مسائلی که می شود با کمک روان درمانی حل یا جلوگیری کنیم، میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
- تاخیر در رشد
- اختلالات یادگیری
- رفتار پرخاشگرانه
- مشکلات خانوادگی و اجتماعی
- تروما (حادثه ای که به علت آسیب های جسمی باشد و منبع بیرونی داشته باشد)
- اضطراب، افسردگی و غم
- اختلالات بیش فعالی و کمبود توجه
- اختلالت اوتیسم
- سایر اختلالات روان مثل وسواس
بخوانید در پیویو :
چگونه روان سلامتی داشته باشم؟
افسردگی کودکان؟ درمان
مزایای استفاده از بازی درمانی
همانطور که بالاتر اشاره کردیم ، بازی درمانی علاوه بر درمان انواعی از اختلالات و مسائل، در بهبود توانایی ها و افزایش سازگاری کودک نیز نقش دارد. از جمله مواردی که طی روند بازی درمانی تقویت می شود می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم :
- افزایش اعتماد به نفس
- تقویت مهارت های برقراری ارتباط
- تقویت یادگیری زبان
- پرورش مهارت های شناختی
- رشد عاطفی و توانایی بازگو کردن افکار واحساسات
- افزایش توانایی حل مسئله
روند بازی درمانی
در طی بازی درمانی کودک با مسائل و مشکلات خود رو به رو می شود.در نتیجه آن به شناخت ویژگی های درونی و عمیق خود دست پیدا می کند تا درنهایت بتواند در حل مسائلش به خود کمک کند. کودک با بروز احساسات آزار دهنده خود مثل ترس، خشم، تنهایی، استرس، اندوه و … به خودِ درونی و واقعی اش پی می برد.
کودک با بازی کردن توان دستیابی به درکی از جهان پیرامون و جایگاه خود پیدا می کند. شدت و میزان احساسات بروز یافته کودک حین بازی درمانی به حدی زیاد است که تعجب آورمی شود . اما اگر این حجم از احساسات که گاهی نیز متناقض است تخلیه نشود، منجر به مسائل جدی روحی و روانی در طی سال های بعدی زندگی فرد می شود.
همچنین بخوانید در مجله پیویو :
اموزش موسیقی کودکان
بازی های کودکانه تابستانی
اموزش زبان به کودکان
لوازم ضروری نوزاد چیه؟
بازی درمانی چگونه است؟
مراحل انجام بازی درمانی
1.تشخیص : برای اینکه متوجه شویم که اصلا کودک به بازی درمانی احتیاج دارد یا نه از دو شیوه استفاده می شود که یکی مصاحبه با والدین است و دیگری مشاهده بالینی خود کودک.
2.انتخاب تکنیک : این مرحله بر اساس نوع اختلال کودک تعیین می شود و گروهی بودن یا فردی بودن روش هم درهیمن مرحله مشخص می شود.
3.برنامه ریزی فرآیند درمان : این مرحله جهت تعیین تعداد و مدت زمان و فاصله جلسات است. به اضافه هدف درمان، ابزار و … .
4.اجرای برنامه درمان : در این مرحله متخصص روند درمان را به اجرا می گذارد. اغلب نیاز است که درمانگر جهت هماهنگ شدن ویژگی های درمانجو با فرآیند درمان، متناسب سازی انجام دهد.
5.ارزیابی رفتار : آخرین مرحله از درمان است که در پایان هرجلسه جداگانه صورت می گیرد و در پایان دوره نیز از طریق مصاحبه با والدین و مشاهده بالینی انجام می شود.
انواع بازی ها در بازی درمانی
درادامه مطالب به معرفی مختصر 10 روش بازی درمانی می پردازیم. که البته درمانگر با با توجه به شرایط و تشخیص خود می تواند در اجرای تمام این روش ها دخل و تصرف داشته باشد.
- بازی کلمات احساسی
هدف این بازی کمک به کودک برای ابراز احساسات در شرایط و موقعیت های مختلف زندگیشان است. این بازی در بهبود سطح تفکر انتزاعی و کاهش ترس کودک از بیان احساسات و هیجاناتش تاثیرگذار است. این بازی برای تمام کودکان صرف نظر از داشتن یا نداشتن اختلال تاثیر مثبت دارد، اما به طور ویژه برای کودکان مبتلا به اختلالت رفتاری نظیر نقص توجه و بیش فعالی یا مشکلات اضطرابی کاربرد دارد.
- بازی صندلی ها
هدف این بازی کنترل خشم و پرخاشگری است. علاوه بر آن حس همکاری را درکودکان ایجاد می کند، خصوصا کودکانی که علاقه شدید به رقابت و برنده شدن به صورت افراطی دارند یا شیوه تک روی را در بازی هایشان پیش می گیرند. بازی بسیار مناسبی برای تخلیه انرژی است و به طور ویژه در درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی هم تاثیر دارد.
- بازی زندگی ات را رنگ کن
رویکرد این بازی در پی بازشناسی نام رنگ ها و احساسات است؛ همچنین ایجاد ارتباط میان این دو. کودک در این بازی باید تلاش کند تا احساسات خود را در غالب رنگ بیان کند. به طور اختصاصی تر این بازی برای درمان اضطراب یا کودکی که در جریان اتفاق ناخوشایند خانوادگی مثل طلاق است، علاوه بر سایر کودکان موثر و کارآمد است.
- بازی میله های رنگی
این بازی که در ادامه بازی قبل است، با همان اهداف و برای تکمیل روند است. برای همه کودکان به خصوص آنهایی که تمایل مفرط به رقابت دارند.
بخوانید در مجله پیویو:
عروسک چی بخرم؟
انواع عروسک های دخترانه
عروسک برای کودکان + راهنما
ساخت عروسک ؟ راهنمای قدم به قدم
بازی فکری کودکانه +زیر3 سال
نقش عروسک در تربیت کودک
- بازی بادکنک خشم
هدف از این بازی آموزش نحوه تخلیه خشم بدون آسیب زدن به دیگران است. این بازی برای آموزش همه کودکان و به طور ویژه کودکانی که در کنترل خشم مسئله دارند و یا بجای ابراز صحیح خشم، گوشه گیری و درون ریزی می کنند موثر است.
- بازی زنگ ساعت
رویکرد این بازی آموزش تمرکز بر کاری در مدت زمان مشخص است. اینکه کودکان به خصوص آن دسته که مشکل کنترل دارند یا مبتلا به بیش فعالی هستند، بتوانند مدت زمانی را برای انجام کامل یک کار یا بازی وقت زمان بگذارند.
- بازی حرکات آهسته
هدف این بازی برای کنترل حرکات کودک است. در درمان مشکل کنترل در رفتار و اختلال نقص توجه در کنار بیش فعالی کاربرد دارد.
- بازی حباب سازی
این بازی برای آموزش ریکسیشن (آرامسازی) و کاهش خشم و اضطراب کاربرد دارد.
- بازی قوطی نگرانی
این بازی برای بیان نگرانی ها و مشکلات کودک انجام می شود. کودکانی که مبتلا به ترس، اضطراب و اختلالات رفتاری و عاطفی هستند با این بازی می توانند بهبود چشمگیری داشته باشند.
- بازی کلاه مهمانی روی هیولا
هدف و رویکرد از انجام این بازی آماده سازی برای مواجهه با ترس هایشان است. برای همه کودکان به ویژه آنهایی که از اختلال اضطراب رنج می برند مناسب است و به طرز حیرت آوری تاثیر مثبت در درمانشان دارد.
در پایان باید بگوییم که بازی درمانی نسبت به سایر روش های درمان در کودکان جذابیت بیشتری دارد. همه کودکان فارغ از نوع اختلال، ذاتا بازی را دوست دارند و از انجام آن لذت می برند. بازی به نوعی زبان کودک است و حین بازی کردن، کودک می تواند بدون ترس و با خیال راحت خود و چیزی که در درونش جاریست را بروز دهد.
نظرات کاربران