تربیت فرزندان از ابتدایی‌ترین و بنیادی‌ترین نیازهای زندگی بشری است و نه تنها تربیت لازمه جدایی ناپذیر زندگی که متن آن بوده و بلکه زندگی از گهواره تا گورش جلوه ای از آن است . انسان تنها در پرتو تربیت صحیح است که به عنوان موجودی هدفمند و اندیشه ورز به اهداف وآرمانهای خود دست پیدا کرده و قلّه رفیع سعادتِ مطلوب خویش را فتح می نماید.به همین خاطرهمه مکاتب، مذاهب و ممالک برای تربیت آدمی در دوران کودکی و نوجوانی به دلایل متعدد ، اهمیت ویژه ای قائل اند.
از این رهگذر دین اسلام به عنوان کاملترین و پویاترین دین در قالب آموز های قرآنی وسیره معصومین (علیهم السلام) بر تربیت در دوران قبل از تولد وبعد از تولد تأکید فراوان دارد و آن را از وظایف والدین و حقوق فرزندان می داند.
از نظر روان شناسی ، تربیت در کنار رشد و جزء شکل دهنده آن شمرده شده و برای آن مراحلی را ذکر نموده اند. بر این اساس ، ضمن تبیین واژه تربیت ، به بیان مراحل تربیتی فرزند ، پرداخته شده است وبا بیان دیدگاههای روان شناسان و مقایسه آنها ، تربیت دینی بر تربیت روانشناسی را برتر یافتیم.
به مفهومی دیگر، نه فرصتی برای تربیت فرزندان وجود دارد، نه علم آن؛نه اهمیتی که والدین را وادارد تا بیشتر از غذای شب و لباس فرزندانشان، به فکر تربیت فکری و معنوی فرزندانشان باشند. کودکان درکنار دوستان، در کوچه ها، در مقابل تلویزیون ها و مونیتورها بدون داشتن معلمی معنوی به بلوغ می رسند و والدین در تعجب اند که چرا رفتار کودکانشان این قدر متفاوت با آنهاست؛ آنان هنوز مشکل را پیدانکرده‌اند. این مشکل به دلیل فراموشی اصلی ترین وظیفه پدری یا مادری یعنی تربیت معنوی فرزندان است.
تقویت و تکامل شخصیت فرزندان و کنترل آنها از هرگونه عیب و نقص ممکن، سنگین ترین مسئولیتی است که بر دوش والدین میباشد.
عمل تربیتى در خانواده به منزله پاسدارى از فطرت توحیدى فرزند است. این پاسدارى یک وظیفه بزرگ تربیتى و اخالقى است که عمل به آن مهمترین کارکرد خانواده را فعلیت مى بخشد ، امام سجاد (ع) در رسالة الحقوق می فرمایند: حق فرزند تو این است که بدانى او از توست و هرگونه که باشد چه نیک و چه بد، در دنیاى گذرا به تو منسوب است و تو در آن چه به او سرپرستى دارى مسئول هستى، در ادب نیکو و راهنمایى به سوى پروردگار و یارى او بر طاعت خداوند درباره تو و خودش، پس بر این کار پاداش میگیرى اگر درست عمل کنى،کیفر مى بینى اگر نادرست عملنمایى؛ پس او را چنان تربیت کن که با اثرى که بر او مى گذرى در دنیا زیبایى بیافرینى و با قیام شایسته به وظیفه اى که نسبت به او دادى درنزد خداوند معذور باشى که هیچ قوتى نیست مگر از خداوند.
از نظر روان شناسی همچون اسلام ضمن تاکید بر این موضوع برای تربیت ،دوره های مختلفی را مطرح می کند وبرای هردوره راهکارهای ودستور العمل هایی را در نظر گرفته است وبه جنبه عقلانی، جنبه اجتماعی، جنبه عاطفی و جنبه بدنی توجه دارد. والدین بر اساس ویژگیهایی که میخواهند فرزندانشان داشته باشند، روشها و الگوهایی برای تربیت آنان به کار میبرند. به همین دلیل، آنها میخواهند بدانند که چگونه باید باشند و کدامیک از این الگوها برای تربیت فرزندان موفقتر خواهد بود.
روشهای تربیتی والدین شامل
- سهلگیرانه
- سختگیرانه
- مقتدرانه است
شیوه‌های تربیتی متفاوت در خانواده‌ها، آثار متفاوتی در شکل‌گیری شخصیت و رشد و تربیت اجتماعی، عاطفی هیجانی و عقلانی فرزندان دارد. حتی چگونگی صحبت کردن شما با فرزندانتان در برگیرنده رشد و تربیت آنها است.
در تأثیر روشهای سهلگیرانه، سختگیرانه و مقتدرانه، ضمن بیان آثار هر یک از این شیوه‌ها، توضیح داده شده است که شیوه‌های اول و دوم به سبب رعایت نکردن اعتدال، آثار نامطلوبی بر تربیت فرزندان دارد؛ از این رو، شیوه‌های مناسبی برای تربیت و هدایت فرزندان نیستند. شیوه‌ی (مقتدرانه)باویژگیهای مثبت فراوانی که دارد، تضمین کننده ی پرورش توانایی‌ها و رساندن فرزندان به خودشکوفایی و کمال است و بهترین شیوه‌ی تربیتی معرفی شده است.
شیوه‌ی تربیتی سخت گیرانه
در خانوادههای سختگیر، بر قدرت والدین تأکید میشود. این خانواده‌ها تابع اصول دیکتاتوری اند، به این معنا که یک نفر، حاکم بر رفتار دیگران است.
شیوه‌ی تربیتی سهل گیرانه
در چنین خانواده‌هایی به فرزندان اجازه میدهند که به خواسته های خود آن گونه که میخواهند، دست یابند و آرزوهای خود را برآورده کنند. در اینجا تقریبا آزادی مطلق حکم فرماست و شعار طرفداران دیدگاه فوق این است که (کسی با کسی کاری نداشته باشد؛ بگذار هر چه میخواهند، انجام دهند).
شیوه‌ی تربیتی مقتدرانه
منظور از خانواده‌ی مقتدر، خانوادهای است که کودک را در شیوهای که در نظر او اطمینان بخش و قاطع است، آزاد میگذارند. در چنین خانوادهای، فرزند به استقلال وآزادی فکری تشویق میشود، در حالی که نوعی محدودیت و کنترل از سوی والدین نیز بر او اعمال میگردد. در این خانواده، اظهار نظر، صحبت با کودک و ارتباط کالمی وسیعی در تبادل کودک- والدین وجود دارد. گرمی و صمیمیت، اساس برقراری ارتباط است و به شیوهای منطقی و عقالانی اظهار میشود.
نظرات کاربران