یکی از مشکلاتی که هر فردی ممکن است چندین بار در طول زندگی خود با آن مواجه شود، سردرد است. سردردها می توانند دلایل بسیار جدی داشته باشند یا به صورت عادی و در اثر یک سری از عوامل ساده روی دهند. وقتی افراد دچار سردرد می شوند، ممکن است نگران شوند که این درد نشانه ای خطرناک است یا به طور عادی به علت خستگی روی داده است. درمان سردرد یکی از معظلات افرادی است که گرفتار آن شده اند؛ زیرا گاهی تحمل این درد بسیار نا به هنجار و غیرقابل کنار آمدن است به همین دلیل ما در این مقاله به بررسی علت های سردرد، عوامل ایجاد کننده ی آن، راه های تشخیص آن و درمان آن پرداختیم.
فهرست مطالب
سردرد چیست؟
سردردها یکی از شایع ترین شکایات پزشکی هستند. بیشتر مردم در حداقل، یک بار در زندگی خود آن ها را تجربه می کنند. سردرد ها می توانند بدون توجه به سن، نژاد و جنسیت، فرد را تحت تاثیر قرار دهند. سازمان بهداشت جهانی گزارش می دهد که تقریبا نیمی از کل بزرگسالان سراسر جهان در هر سال، چندین بار سردرد را تجربه خواهند کرد. سردرد می تواند نشانه ای از استرس یا پریشانی عاطفی باشد، یا می تواند ناشی از یک اختلال پزشکی، مانند میگرن، فشار خون بالا، اضطراب و یا افسردگی باشد. سردرد می تواند منجر به مشکلات دیگر شود. برای مثال افراد مبتلا به سردردهای میگرنی مزمن به سختی می توانند به طور منظم در مدرسه شرکت کرده یا به سرکار بروند؛ زیرا هر لحظه ممکن است دچار سردرد شدید شوند و مجبور به ترک محل شوند.
دلایلی که باعث ایجاد سردرد در افراد می شوند کدامند؟
سردرد می تواند در هر قسمتی از سر، در هر دو طرف سر یا فقط در یک قسمت از آن رخ دهد. راه های مختلفی برای تعریف سردرد وجود دارد.
انجمن سردرد بین المللی (IHS)، سردرد را در طبقه بندی اولیه ی بیماری ها قرار می دهد، البته زمانی که آن ها ناشی از شرایط دیگر یا عوامل ثانویه نیستند یا زمانی که علت زمینه ای دیگری برای آن وجود دارد.
سردرد های اولیه کدامند؟
سردرد های اولیه، بیماری هایی هستند که به تنهایی و طور مستقیم توسط عوامل یا ساختارهایی در سر که حساس به درد هستند، ایجاد می شوند. این عوامل شامل رگ های خونی، ماهیچه ها و اعصاب سر و گردن است. آن ها همچنین ممکن است ناشی از تغییرات در فعالیت شیمیایی مغز باشند. سردرد های اولیه شایع عبارتند از:
- میگرن
- سردرد خوشه ای
- سردرد های تنشی
سردرد های ثانویه کدامند؟
سردردهای ثانویه بیماری هایی هستند که در شرایطی رخ می دهند که یک محرک متفاوت از محرک دردسرهای اولیه، اعصاب حساس به دردسر را تحریک می کند. به عبارت دیگر، علایم سردرد را می توان به علت دیگری نسبت داد. طیف گسترده ای از عوامل مختلف می‌تواند باعث ایجاد سردردهای ثانویه شود. این موارد عبارتند از:
- افزایش خون ریزی مغزی ناشی از عوامل متفاوت در مغز و یا اطراف مغز
- تومور های مغزی
- لخته های خونی
- brain freeze که حالت خاصی از سردرد است.
- مسمومیت با گاز مونواکسید کربن در مغز
- کم آبی بدن
- آنفلوآنزا
- درد ناشی از دندان ها به خصوص در شب
- سکته یا stroke مغزی
- آب سیاه یا گلوکوم
- استفاده بیش از حد از داروهای ضد درد که به عنوان سردرد بازگشتی شناخته می شود.
- ضربه
- وحشت زدگی
- استرس
از آن جا که سردرد می تواند نشانه ای از یک وضعیت وخیم باشد، اگر آن ها شدیدتر، منظم و یا پایدار شوند، مهم است که به دنبال مراجعه به پزشک و یا مشاوره ی پزشکی باشید.به عنوان مثال، اگر سردرد، دردناک تر و قوی تر از سردردهای قبلی است یا با علایم دیگری مانند گیجی، تب، تغییرات حسی و سفتی گردن همراه شده است، نشان می دهد، که وضعیت بدتر شده و باید فورا به یک پزشک اطلاع داده ودلیل آن را جویا شوید.
انواع مختلف سردرد کدامند؟
انواع مختلفی از سردرد وجود دارد که هرکدام دلایل مربوط به خود را دارند. از میان این سردردهای موارد هستند که شایع تر می باشند و آن ها به شرح زیر هستند:
-
سردرد های تنشی
سردرد های تنشی شایع ترین شکل سردرد های اولیه هستند. این سردرد ها به طور معمول در میانه روز به کندی و یا به عبارتی، به تدریج شروع می شوند و ممکن است در هر لحظه ای فرد را غافلگیر نمایند. برای مثال شخص احساس می کند که در بالای هر دو طرف سر او، یک نوار محکم پیچیده اند و دائم محکم تر می شود و درد، به هر دو طرف گردن یا یک طرف از گردن کشیده می شود. سردرد تنشی می تواند رویدادی (چندبخشی) و یا مزمن باشد. حملات یردرد تنشی، به صورت اتفاقی و چند بخشی است و معمولا چند ساعت طول می کشد. حتی در مواردی ممکن است چندین روز نیز طول بکشد که احتمال آن، کم است. سردرد های مزمن، در طی یک دوره ی حداقل 3 ماهه، 15 روز یا حتی بیشتر از یک ماه فرد را درگیر خود می کنند.
-
میگرن
سردرد از نوع میگرن، ممکن است باعث درد و تپش قلب و سردرد شدید در یک طرف سر شود. درد ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- تهوع
- استفراغ شدید
- اختلال در بینایی
- اختلالات حسی به نام auras
میگرن، دومین نوع سردرد های اولیه است و می تواند تاثیر بسزایی در زندگی فرد داشته باشد. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، میگرن ششمین علت مرگ و میر ناشی از ناتوانی در سراسر جهان است. میگرن می تواند از چند ساعت تا 3 روز طول بکشد و در این مدت بیشتر رفتارهای عادی فرد را مختل کند.
سردرد های برگشتی (درمان سردرد)
سردرد های ناشی از مصرف بیش از حد دارو برای درمان علایم سردرد به حساب می آیند که شایع ترین علت سردردهای ثانویه هستند. آن‌ها معمولا در اوایل روز شروع می شوند و در طول روز ادامه دارند. آن ها ممکن است با داروهای مسکن بهبود یابند، اما وقتی اثرات آن قطع شود بدتر می شود. در کنار خود سردرد، سردردهای واکنشی یا همان سردرد های برگشتی می توانند باعث علائم زیر شوند:
- بی قراری و درد گردن
- احساس گرفتگی بینی
- کیفیت خواب را کاهش می یابد
سردرد برگشتی می تواند باعث ایجاد یک دامنه از علایم شود و هر روز می تواند درد متفاوت را ایجاد کند.
سردرد های خوشه‌ای
سردرد Cluster یا خوشه ای معمولا بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشد و ناگهان از یک بار در روز به هشت بار در روز می رسد.به عبارتی مانند خوشه پراکنده هستند. در بین خوشه‌ها (زمانی که درد وجود دارد)، ممکن است علائمی از سردرد وجود نداشته باشد، و این دوره بدون سردرد می تواند ماه ها به طول انجامد اما بعد از چند ماه دوباره اتفاق بیوفتد.
درد ناشی از سردرد خوشه ای به شکل زیر است:
- یک طرفه و شدید
- غالبا در اطراف یک چشم دیده می شود.
- ناحیه متاثر ممکن است قرمز و ورم کرده باشد.
- پلک ممکن است افت کند و مسیر بینی گرفته شود.
سردردهای تاندونگ
این ها سردردهای ناگهانی و شدیدی هستند که اغلب به عنوان “بدترین سردردها در زندگی من” توصیف می شوند و در کم تر از یک دقیقه و بیشتر از ۵ دقیقه به حداکثر شدت می رسند. در مطالعه ای به منظور تعیین شیوع سکته مغزی در بیماران مبتلا به سکته مغزی انجام شد. مشخص شد افرادی که این سردرد ناگهانی و شدید را تجربه می کنند باید فورا به دنبال ارزیابی پزشکی و درمان باشند.
برای درمان سردرد چه باید کرد؟
رایج ترین روش های درمان سردرد، استراحت و تسکین درد است.
داروهای تسکین درد عمومی بدون نسخه ی پزشک وجود دارند که افراد می توانند استفاده کنند. پزشکان نیز می توانند داروهای پیشگیرانه مانند داروهای ضد افسردگی، آگونیست های گیرنده‌های سروتونین، داروهای ضد صرع، و داروهای بتا-بلاکر را تجویز کنند.
پیگیری توصیه پزشکان مهم است؛ چون استفاده بیش از حد از داروهای تسکین درد می تواند منجر به سردردهای واکنشی یا برگشتی شود. درمان سردردهای واکنشی شامل کاهش یا توقف داروهای تسکین درد است. در موارد شدید، بستری شدن در بیمارستان برای مدتی برای مدیریت ایمن و موثر مورد نیاز است.
درمان‌های جایگزین (درمان سردرد)
انواع مختلفی برای درمان سردرد وجود دارد، اما داشتن مشورت با پزشک قبل از ایجاد تغییرات عمده یا شروع هر نوع درمان جایگزین مهم است.
روش‌های جایگزین شامل موارد زیر هستند:
- طب سوزنی
- درمان شناختی – رفتاری و هیپنوتیزم
- مدیتیشن
- استفاده از داروهای گیاهی
تحقیقات شواهدی ارایه نکرده اند که تایید کنند تمامی این روش ها کارساز هستند.
گاهی سردرد می تواند ناشی از کمبود مواد مغذی یا ماده مغذی خاصی به ویژه منیزیم و ویتامین B باشد. کمبود مواد مغذی می تواند ناشی از رژیم غذایی نامناسب، مسائل سو جذب سطحی و یا سایر شرایط پزشکی باشد.
درمان‌های خانگی (درمان سردرد)
برای درمان سردرد گاهی علاوه بر درمان های دارویی و شیمیایی، یک سری درمان ها وجود دارند که فرد با انجام آن ها در خانه می تواند بر این درد وحشتناک غلبه کند. اما این درمان ها تعدادی مراحل دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.
تعدادی از مراحل را می توان برای کاهش خطر سردرد و تسکین درد در صورت رخ دادن انجام داد به شرح زیر است:
- از وسایل کمپرس کننده ی سرد یا گرم برای کمپرس کردن گردن و سر خود استفاده کنید اما توجه داشته باشید که دمای آن ها خیلی داغ نباشد چون خطراتی برای سلامتی دارد.
- از موارد تنش زا و استرس زا اجتناب کنید، در صورت امکان، روش ها و استراتژی های مقابله سالم برای کاهش استرس را افزایش دهید و تا می توانید از استرس فرار کنید.
- غذاهای معمولی و سالم بخورید و مراقب باشید که قند خون شما در حالت نرمال خود حفظ شود.
- دوش آب گرم می تواند کمک کند، اگر چه در یک شرایط نادر، دوش آب گرم می تواند باعث ایجاد سردرد شود. اما این مربوط به زمانی است که آب مورد استفاده بسیار داغ باشد.
- استراحت منظم و استراحت کافی داشته باشید؛ چراکه استراحت منظم باعث افزایش سلامت کلی و کاهش استرس می‌شود. گاهی سردردها دلیلی جز خستگی ندارد لذا بهترین درمان آن ها استراحت است.
نشانه های آغاز سردرد کدامند؟
نشانه های سردرد ها را می توان از یک شکل مجزا دانست چراکه برای هر سردری علائم خاصی وجود دارد. آن‌ها می توانند تیز، لرزان یا مداوم باشند که به تدریج و ناگهانی ظاهر می شوند. اما مدن زمانی که در اوج خود هستند معمولا در حد چند ساعت است و در شدیدترین موارد در حد 2 الی 3 روز می توانند فرد را آزار دهند.
نشانه های سردرد تا حدی بستگی به نوع سردرد دارد.
- نشانه های سردرد تنشی
ممکن است حالت کلی، خفیف تا متوسط وجود داشته باشد که می تواند شبیه یک نوار محکم دور سر باشد که دائم فشار وارد می کند. این نوع از سردرد معمولا هر دو طرف سر را درگیر کرده و تحت تاثیر قرار می دهد. - نشانه های سردرد میگرنی
اغلب یک درد شدید شدید در یک قسمت سر را ایجاد می کنند، این نوع از سردرد اغلب در جلوی یا سمت راست سر وجود دارد. ممکن است همراه آن تهوع و استفراغ وجود داشته باشد و ممکن است فرد نسبت به نور یا صدا حساس شود. - نشانه های سردردهای خوشه ای
این ها می توانند باعث ایجاد درد شدید و اغلب در اطراف یک چشم شوند. این سردرد ها معمولا در حدود یک ساعت خاص در روز و در طول یک دوره 1 تا 2 ماهه اتفاق می افتند.
تشخیص سردرد (درمان سردرد)
معمولا یک پزشک، قادر خواهد بود نوع سردرد را از طریق توصیف وضعیت از سوی بیمار، نوع درد و زمان و الگوی حملات تشخیص دهد. اگر ماهیت و وضعیت سردرد پیچیده به نظر برسد، ممکن است انجام تست ها زیر را برای پی بردن به عوامل و دلایل اصلی توصیه کند. این آزمایش ها می تواند بیشتر، شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش خون
- تصویربرداری اشعه ایکس
- اسکن مغزی به روش های مختلف از قبیل سی تی اسکن و MRI
سازمان بهداشت جهانی اشاره می کند که سردرد ها اغلب جدی گرفته نمی شوند چون آن‌ها تک گیر هستند(یعنی فرد به تنهایی می گیرد و تنها مدت زمانی گرفتار آن است و بعد خوب می شود) و اغلب سردرد منجر به مرگ نمی شود و مسری هم نیستند. اما آن چه این سازمان از افراد می خواهد این است که به شدت این سردرد ها را جدی بگیرند؛ زیرا در بعضی از مواقع این سردرد ها نشانه ی خطری جدی تر است.
نظرات کاربران