بهترین راه تشخیص سرطان سینه و انواع آن در زنان و آشنایی با روش های غربالگری

بیماری های سینه

بیماری های سینه دسته ای از بیماری ها هستند که به اشکال مختلف ظاهر می شوند.
یک گروه بسیار مهم از این بیماری ها سرطان سینه  می باشد. هیچ سرطانی برای خانم ها نگران کننده تر از سرطان سینه نیست و دلیل آن کاملا موجه است. این بیماری یکی از مهم ترین و شایع ترین بیماری ها در زنان است که از هر 8 نفر زن یک نفر را مبتلا کرده و متاسفانه بیش از سایر سرطان ها باعث مرگ و میر زنان می شود.

درصد شیوع سرطان سینه

سرطان سینه شایع ترین علت مرگ زنان در محدوده سنی 53 تا 33 سالگی می باشد. سرطان سینه بعد از سرطان ریه شایع ترین سرطان در افراد است این بدخیمی، 33 درصد سرطان های خانمها را تشکیل داده و مسؤول 92 درصد از مرگ های ناشی از سرطان می باشد.

آناتومی سینه زنان

میزان وزن سینه غیر شیرده به طور متوسط 151 تا 251 گرم و در زمان شیردهی 110 تا 511 گرم می باشد. پارانشیمای سینه متشکل از مجاری، لوبولار و ساختارهای اپیتلیال است. استرومای سینه از بافت فیبروز و چربی ساخته شده است. ربع فوقانی سینه بیشتر غددی بوده و محل شایع بروز تومورها است.

سینه دارای 51 تا 20 بخش است که لوب نامیده می شود و هر کدام از این بخش ها خود به قسمت های کوچک تری تقسیم می شوند که لبول نام برده می شوند. لوب ها و لوبول های  سینه توسط لوله های بسیار کوچکی کره ای اصطلاحاً مجاری شیری نامیده می شوند با یکدیگر در ارتباط می باشند. بافت سینه از لوب ها،مجاری، بافت چرب، بافت همبند، عضلات و بافرت لنفاتیرک تشکیل شده است.

سرطان سینه

سرطان سینه یکی از انواع سرطان هایی است که در آن سلول های غیرطبیعی به صورت غیرقابل کنترل در یک یا هر دو سینه رشد می کنند. این سلول ها می توانند بافت های اطراف را مورد تهاجم قرار داده و موجب تشکیل یک توده شوند که اغلب تومور نامیده میشود. همچنین این سلول ها می توانند انتشار یافته و به بافت ها و غدد لنفاوی اطراف گسترش یابند که به آن متاستاز گویند. محل های شایع متاستاز عبارتند از ریه ها، استخوانها، کبد و غدد فوق کلیه.

درگیری مغز، طحال و هیپوفیز کمتر دیده می شود اما هیچ عضوی مستثنی نیست. متاستاز ممکن است سال ها پس از مهار ضایعه اولیه آشکار گردد( گاها 15 سال بعد). سرطان سینه چپ را بیش از سینه راست مبتلا می سازد.

علت های سرطان سینه

علت اصلی ابتلا به سرطان سینه مشخص نیست و در 10 درصد از زنان مبتلا به سرطان سینه هیچ نوع عامل خطرزائی شناخته نشده است:

1. جنس: واضح ترین عامل خطر برای سرطان سینه است، تا جایی که 99 درصد از موارد سرطان سینه در زنان به این علت رخ می دهد.
2. سن: افزایش سن با افزایش خطر ابتلا به سرطان همراه است. این امر در مورد سرطان سینه نیز صادق است تا جایی که اغلب این بیماری در زنان بالای 35 سال رخ می دهد. وقوع سرطان سینه در زنان آمریکائی بالای 15 سال ده برابر بیشتر از زنان 31 تا 35 سال است.
3. عوامل فردی: زنانی که در یک سینه مبتلا به سرطان سینه هستند، خطر ابتلا سینه دیگر نیز در آن ها بیشتراست.
4.  سابقه خانوادگی مثبت: سابقه خانوادگی یکی از شناخته شده ترین عوامل خطرزا در رابطه با سرطان سینه است. زنانی که سابقه ابتلا به سرطان سینه در بستگان درجه یک آن ها به خصوص مادران و خواهران آن ها وجود دارد، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
5. نولی پاریته (نداشتن زایمان): در زنانی که زایمان نکرده اند و زنانی که بعد از سن 31 سالگی اولین نوزاد زنده خود را به دنیا آورده اند، خطر سرطان سینه تقریبا دو برابر می شود.
6. یائسگی بعد از 55 سالگی: در زنانی که به طور طبیعی قبل از سن 50 سالگی یائسه می شوند، خطر ابتلا به سرطان سینه نصف زنانی است که بعد از سن 55 سالگی یائسه می شوند.
7. اختلاف جغرافیایی (در جهان غرب شیوع بیماری نسبت به کشورهای آسیایی و آفریقایی بیشتر است).
8.  بی تحرکی
9. ابتلا به سایر سرطان ها: زنانی که مبتلا به یکی ازانواع سرطان های دستگاه تناسلی یا سایر سرطان ها می باشند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
10. رژیم غذایی (چربی و گوشت)
11.  چاقی
12. مصرف الکل و سیگار

انواع سرطان سینه

• سرطان غیر مهاجم

می تواند از منشا مجاری اصلی مربوط به شیر یا لوبول های ترشح کننده آن باشد. در واقع این سرطان از نوع غیر مهاجم به مجاری یا لوبول ها محدود بوده و هنوز به بافت اطراف آن ها گسترش نیافته است یا به عبارت دیگر متاستاز نداده و دست انداز نکرده و از آن جا که هنوز تهاجم به بافت اطراف وجود ندارد، در بسیاری از مواقع همانند یک سرطان خطر آفرین نبوده و باعث مرگ نمی شود.

• سرطان غیر مهاجم از منشا لوبولی ( LCIS )

نوعی از سرطان غیرمهاجم پستان در بانوان است که از بافت های سینه شروع می شود و سرطان لوبولی نامیده می شود. در این بیماری، سرطانی شدن سلول ها از لوبول ها منشا می گیرد، اما به خارج از دیواره ی آن ها انتشار پیدا نمی کند. اما زنانی که دارای این شکل از بیماری هستند در مقایسه با سایر خانم ها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان بدخیم دو طرفه هستند. این نوع سرطان نسبتاً نادر است و بسیاری از متخصصین انکولوژی بر این عقیده اند که این بیماری به انواع مهاجم سرطان تبدیل نمی شود. در حقیقت این بیماری طبق نظر بسیاری از متخصصین، جز بیماری های سرطانی محسوب نشده و تنها یک ضایعه پیش سرطانی می باشد. در حالی که عده ای معتقدند برداشتن توده و پیگیری بیمار بدون اقدام شدید درمانی، به تنهایی درمانی مورد قبول می باشد. برخی دیگر درمان های شدید تری را توصیه می کنند بنابراین درمان این بیماری مورد اختلاف نظر است و دانشمندان در درمان آن نظر قطعی ندارند. این توصیه ها از استفاده از داروها جهت پیشگیری تا برداشتن یک چهارم سینه، برداشتن یک سینه و حتی در برخی موارد که بیمار عوامل خطر متعددی دارد، برداشتن سینه به صورت دوطرفه متفاوت است. به طور خلاصه آن چه اهمیت زیادی دارد این است که بیماران مبتلا به این بیماری، در صورت درمان مناسب، طول عمر طبیعی خواهند داشت.

• سرطان درجا از منشا مجاری ( DCIS )

انواعی از سرطان غیر مهاجم که از داکت ها منشا می گیرند، سرطان غیر مهاجم مجاری نامیده می شوند. این بیماری نوع شایعی از تومورهای مجاری لاکتوزی است که به خارج از دیواره مجرا گسترش نمی یابد. این نوع از سرطان می توانند باعث مرگ و میر اندکی در بین زنان شود.

• سرطان های مهاجم

با گذشت زمان، ممکن است سلول های سرطانی از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون به سایر اعضای بدن منتشر شوند. این نوع از بیماری تقریباً 53 درصد از کل موارد سرطان سینه را شامل می شود. سرطان مهاجم با منشا مجاری لاکتوز شایع ترین نوع سرطان است که از سلول های مجاری منشا می گیرد و به خارج از مجاری، یعنی بافت نگه دارنده اطراف آن ها و بیشتر از همه غدد لنفاوی زیربغل انتشار می یابد.

• سرطان های مهاجم با منشا لوبولهای سینه ای

سرطان های مهاجم با منشا لوبول های سینهی از داخل لوب های سینه که شیر را در مواقع مورد نیاز تولید می کنند، شروع می شوند و مانند نوع قبلی می توانند توسط خون یا لنف به بخش های دیگر بدن انتشار یابند.

• بیماری پاژه در اثر سرطان سینه

این بیماری نوعی از سرطان است که با خارش و ریزش پوست نوک پستان همراه است. در این وضعیت سلول های سرطانی در پوست نوک سینه زنان وجود داشته ولی می توانند در بافت های دیگر پستان نیز یافت شوند و به صورت یک توده خود را نشان دهند. این سرطان کمتر می تواند به سمت بدخیمی برود یعنی این بیماری معمولاً همراه با یک سرطان غیر تهاجمی می باشد و از نظر طبقه بندی جز سرطان هایی است که دست اندازی نمی کند. در بیشتر موارد این بیماری با اگزما یا حساسیت های پوستی اشتباه می شود.

 علائم و نشانه ها

اولین علامت این سرطان ، وجود یک توده است این توده در قسمت فوقانی و خارجی (سمتی از سینه که کنار بازوهای فرد است یا در ناحیه ی زیربغل یا آگزیلاری) مشاهده و لمس می شود زیرا در این ناحیه غدد لنفاوی به وفور یافت می شوند، معمولا بدون درد است و میزان رشد آن در بین افراد مختلف متفاوت است.

سایر علائم سرطان سینه عبارتند از:

• توده یا تومور سینه

توده، شایع ترین علامت سرطان سینه می باشد که در اغلب موارد توسط خود بیمار به صورت اتفاقی کشف می شود و در بقیه موارد توسط پزشک در معاینه بالینی مشخص می شود.

• تغییرات پوست در ناحیه ی سینه

فرورفتگی پوست ممکن است به طور مشخص با ریزش پوست همراه باشد و گاهی این فرورفتگی حالت ثابت می گیرد. در حالات خاصی از معاینه سینه دیده شود. این تغییرات به صورت فرورفتگی یا کشیدگی پوست سینه بروز می کنند. کشیدگی پوست، اگر چه نشانه ای مهم است ولی یافته قطعی دال بر سرطان نیست و گاهی به دنبال بیماری های خوش خیم سینه نیز دیده می شود.

• بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل

محل اصلی دست اندازی سرطان های سینه به غدد لنفاوی زیر بغل می باشد. سلول های سرطانی توانایی پخش شدن از طریق لنف و تهاجم به سایر نقاط بدن را دارند یا به عبارتی جز متاستاز دهنده ها هستند. گاهی بزرگی غدد لنفاوی، همراه با لمس غدهای واضح در سینه است ولی گاهی غده مشخصی لمس نمی شود

• تغییراندازه سینه

تغییر اندازه بافت سینه در سرطان ها دیده می شود به گونه ای که فرد متوجه می شود اندازه ی سینه اش تغییر کرده است.گاهی اوقات به علت بزرگی بیش از اندازه یک تومور قابل توجه دور تومورهای کوچک تر، سینه در یک طرف، به طور واضحی بزرگ تر از طرف مقابل می شود.اندازه ی دو سینه در افراد سالم نیز مشابه نیست ولی بزرگی یک سینه نسبت به طرف دیگر که جدیدا ایجاد شده است، باید مورد توجه قرار گیرد و با انجام معاینه از عدم وجود توده و پیشگیری علامت با آزمایشات غربالگری مطمئن شد.

راه های تشخیص اولیه سرطان سینه

در حال حاضر، مداخله ایی که بتواند از بروز سرطان سینه به طور قطعی جلوگیری کند وجود ندارد. ولی زنان می توانند با به کار بردن مواردی خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهند.

زنانی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان سینه را دارند، برداشتن سینه به منظور پیشگیری مورد توجه قرار می گیرد. این عمل منجر به کاهش 59 درصد خطر ابتلا به سرطان سینه می شود، همچنین در این افراد برداشتن تخمدان به منظور پیشگیری و کاهش سرطان تخمدان و سینه ممکن است مورد توجه قرار گیرد.

• غربالگری یا بیماریابی

غربالگری یا screening به این معنی است که در جمعیت سالم افراد، قبل از آن که هر نوع علائمی از سرطان ظاهر شود بتوان با انجام معاینه و آزمایشات گوناگون پزشکی، تغییرات غیر طبیعی را کشف و تصمیمات لازم را جهت درمان به کار گرفت.

 روش های غربالگری عبارتند از :

1.  معاینه توسط خود شخص
   همه زنان از بیست سالگی به بعد باید ماهی یک بار سینه خود را معاینه کنند. بهترین زمان معاینه پس از قاعدگی و پیش از تخمک گذاری است یعنی بین پاک شدن از خونریزی تا 20 روز مانده به قاعدگی بعد. این معاینه در زنان یائسه می تواند در یک روز از هر ماه انجام گیرد.
2. معاینه توسط پزشک
   دقیق ترین بررسی برای سرطان سینه توسط پزشک صورت می گیرد. پزشک در مراحل اول با مشاهده سینه، ظاهر و تغییرات آن را مورد بررسی قرار می دهد. سپس شروع به لمش کردن و پیدا کردن توده می کند. وجود توده نشانه ای از سرطان سینه است. زمانی که پزشک توده را می یابد آزمایشات گوناگونی مانند بیوپسی درخواست می کند. یکی از مهم ترین درخواست های پزشک برای تشخیص قطعی سرطان سینه، تصویربرداری های پزشکی گوناگون است که در راس همگی ماموگرافی و الاستوگرافی قرار دارند.
   
3. ماموگرافی
   تصویربرداری از سینه به وسیله اشعه ایکس ماموگرافی نامیده می شود. اولین ماموگرافی در زنان بدون علامت باید در سن چهل سالگی و سپس سالانه یک بار انجام شود. در زنان علامت دار و در معرض عوامل خطرزا زمان انجام اولین ماموگرافی و فواصل آن با نظر پزشک متخصص تعیین می شود. ماموگرافی غربالی توام با معاینات فیزیکی و BSE – در زنان 20 ساله، در حدود 85 درصد مرگ و میر کلی ناشی از سرطان سینه را کاهش می دهد.استفاده ترکیبی از این روش ها معمولاٌ شایع بوده و به تشخیص زودتر و قطعی تر بیماری منجر می شود. این پروسیجر در حدود 21 دقیقه طول می کشد و می تواند در بخش رادیوگرافی بیمارستان یا مرکز مخصوص تصویربرداری انجام شود. از هر سینه دو منظره تهیه می شود: یک منظره سرتاپا و یک منظره مورب مرکزی جانبی.
   برای تهیه این منظره های رادیوگرافی، سینه ها از راس به طرف قاعده و از دو طرف فشار داده می شوند. زنان ممکن است در این شرایط کمی احساس ناراحتی و فشار کنند، زیرا اعمال حداکثر فشار برای تهیه یک تصویر مناسب لازم می باشد. ماموگرافی ممکن است یک تومور سینه را قبل از این که از نظر بالینی قابل لمس شود (کوچکتر از 1 سانتی متر) تشخیص دهد. با این حال هنوز ماموگرافی به تنهایی یک روش کامل تشخیصی نیست چرا که :
   الف) می تواند در شناسایی برخی از انواع سرطانه ای سینه موثر نباشد و آن ها را مشخص نکند (موارد منفی کاذب).
   ب) مواردی را به عنوان سرطان سینه شناسایی کند، در صورتی که سرطان نیست (موارد مثبت کاذب).
   ج) در برخی از انواع سرطان ها که از رشد سریع سلولی برخوردار هستند، ماموگرافی ممکن است زمانی به تشخیص کمک کند که سلول های سرطانی به طور وسیع رشد کرده و به سایر نقاط منتشر شده اند.
   
4. سونوگرافی
   دقت این تکنیک در شناسایی توده های کیستیک از توده های توپر است. توده های کیستیک معمولا حاوی مایع می باشند. در توده های کیست مانند مایع وجود دارد و در سونوگرافی در پشت آن ها آرتیفکت Enhancement  اتفاق می افتد اما در ضایعات توموری و سفت به علت عدم عبور امواج فراصوت، آرتیفکت سایه اتفاق می افتد که این تفاوت کمک شایانی در افتراق توده از کیست های سینه می کند.
   
5. سونوگرافی داپلر
   با سیگنال های داپلر می توان مقدار جریان خون ضایعه و در نتیجه خوش خیمی یا بدخیمی آن را مشخص کرد. در داپلر رنگی زماتی که جریان تند می شود تصویر رگ را قرمز نشان می دهد. جریان خون در ضایعات بدخیم سینه زیاد می شود. عملکرد اصلی سونوگرافی داپلر در تشخیص جریان است. در سرطان ها و توده ها، رگ زایی اتفاق می افتد در نتیجه جریان و سرعت خون در عروق این نواحی تغییر می کند در نتیجه می توان با سونوگرافی داپلر این تغییر عروقی را مشاهده نمود.
   
6. الاستوگرافی
   یکی از دقیق ترین روش ها برای بررسی سرطان سینه است که اخیرا پا به عرصه گذاشته و موفقیت های زیادی داشته است. در مقایسه ای روی این دستگاه با سونوگرافی انجام شده است موفقیت 100 آن را در نشان داد ضایعات سینه در خانم ها و افتراق توده های خوش خیم و بدخیم بافت سینه نشان می دهد. به الاستوگرافی، سفتی سنجی هم گفته می شود و علت آن این است که توده های بدخیم و سرطانی بافت سینه خاصیت الاستیسته یا کشسانی اولیه را از دست داده و سفت و سخت می شوند. که عملکرد این دستگاه در تشخیص این سفتی ها می باشد.
   
7. توموگرافی یا سی تی اسکن
    یکی از علایم غیر اختصاصی سرطان سینه تولید گرما است. این گرما در ضایعات بدخیم ناشی از عروق است. با این حال ترموگرافی نمی تواند به درستی بین بیماری یا خوش خیم و بدخیم تمیز قایل شود. سی تی است تنها می تواند وجود یک ضایعه کلسیفیته را در بافت سینه نشان دهد و نمی تواند دقیقا نوع خوش خیمی و بدخیمی آن را مشخص کند. از این لذا آن را در تشخیص سرطان سینه کم کاربردتر می دانند.
   
8. داکتوگرافی
   از این روش زمانی استفاده می شود که ترشح از نوک سینه وجود دارد. در این روش یک ماده حاجب به داخل یک یا چند مجرای شیری تزریق و سپس ماموگرافی انجام می شود. این روش خطراتی دارد زیرا از اشعه ایکس استفاده می کند و ممکن فرد بیمار حامله باشد لذا این روش تصویربرداری تمام بیماران قابل استفاده نمی باشد. جدا از مسئله ی اشعه ای این روش مواد حاجب مورد استفاده در آن خود خطراتی به همراه دارد هرچند مقدار مورد استفاده بسیار کم است ولی نمی تواند از خطرات آن چشم پوشی نمود.
   
9. MRI
    این تکنیک در کشف متاستازهای مهره های و پاتولوژی های دیگر سیستم اسکلتی عضلانی ناشی از سرطان سینه و متاستازهای آن ارزش زیادی دارد. این روش یکی روش های عالی برای بررسی بافت های نرم است.
   
   از آن جایی که بافت سینه در خانم ها نوعی بافت نرم است. لذا این روش تصویربرداری یکی از بهترین مدالیته های بررسی و تشخیص سرطان در بافت سینه ی خانم ها است.
   
10. یافته های آزمایشگاهی
    از تستهای – CBC, ESR, LFT و تومور مارکرها چون CEA در تشخیص بیماری استفاده می شود. یافته ها می تواند شامل کم خونی، افزایش ESR ، هایپرکلسیمی (در سرطانهای پیشرفته سینه) و افزایش سطح آلکالن فسفاتاز در متاستاز به کبد یا استخوان ها باشد.
11. بیوپسی
    به معنای برداشتن نمونه از بافت سینه یا توده های موجود در سینه است که قطعی ترین روش تشخیصی سرطان سینه هم اکنون به شمار می رود. این روش توسط پزشکان متخصص و به اشکال مختلف زیر انجام می شود:
    

• آسپیراسیون سوزنی 12
  پزشک با یک سوزن ظریف نمونه هایی از مایع داخل توده برمی دارد و آسپیره می کند و جهت بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می کند. در این زمان متخصص پاتولوژی با آزمایش نظر قطعی می دهد.
• بیوپسی سوزنی 13
  پزشک با یک سوزن کلفت نمونه ای از بافت سینه را نمونه برداری و جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال می کند.
• بیوپسی جراحی 14
  پزشک به روش جراحی نمونهای از بافت توده موجود در سینه یا منطقه درگیر را نمونه برداری (روش انسزیونی) یا کل توده موجود را خارج (روش اکسزیونی) و جهت بررسی به آزمایشگاه ارسال می کند.
• بیوپسی زیر گاید سونوگرافی 15
  گاهی اوقات برخی نقاط مشکوک در سینه وجود دارد که در ماموگرافی دیده می شود ، اما در معاینه لمس نمی شود. در چنین مواردی پزشک با استفاده از روشهای تصویربرداری و کمک گرفتن از آن ها اقدام به نمونه برداری از منطقه مشکوک می کند که به آن بیوپسی زیر گاید سونوگرافی یا سی تی اسکن می گویند.
  

بیوپسی برای تشخیص سرطان سینه به عنوان روش طلایی یا گلد استاندارد شناخته می شود.

پزشکان با برداشت نمونه و ارسال به آزمایشگاه پاتولوژی می توانند تشخیص نهایی بدهند اما این روش یک روش تهاجمی است و ممکن است ناراحتی هایی برای بیمار داشته باشد لذا پزشکان روش های تصویربرداری را ترجیح می دهند.

ترجمه و بازنویسی: علی محسنی