ما در این مقاله سعی داریم برترین راه های تشخیص و درمان سنگ کلیه را به شما معرفی کنیم تا بتوانیم به بیماران، برای رهایی از علائم دردناک این بیماری کمکی کرده باشیم. در این مقاله ما نشان می دهیم درمان سنگ کلیه بسیار آسان تر از آن است که بسیاری از افراد از آن وحشت دارند. پس این مقاله را از دست ندهید.
مختصری بر مشکلات بیماران با سنگ کلیه
سنگ کلیه یکی از بیماری هایی است که طیف وسیعی در بین مردم پیدا کرده است. این سنگ سازی که به دلایل گوناگونی در بین مردم بروز می کند، باعث ایجاد ناراحتی های گوناگونی در بیماران می شود. این ناراحتی ها شامل درد های شدید در ناحیه ی کلیه ها، خون در ادرار و … می باشد. دردهایی که گاهی اجازه ی نشستن روی صندلی را هم از فرد سلب می کند. دردهایی کشنده که حتی گاهی در خواب هم به سراغ مبتلایان می آید. جدا از مسئله ی درد های ناشی از سنگ کلیه، وجود خون در ادرار، خود باعث وحشت و نگرانی های شدیدی در بیماران می شود. از آن جایی که وجود خون در ادرار یکی از نشانه های سرطان های اندام تولیدمثلی و سیستم ادراری است، هربار که مبتلایان این خون را در ادرار خود مشاهده می کنند، ممکن است ترس وجود سرطان تمام وجود آن ها را فرا گیرد.
مشکل دیگری در مورد سنگ کلیه وجود دارد این است که مبتلایان نمی توانند از تمام مواد غذایی استفاده کنند؛ زیرا بیشتر سنگ های کلیه یا به عبارت دقیق تر 90 درصد آن ها از کلسیم هستند و مواد غذایی زیادی نیز وجود دارند که سرشار از کلسیم می باشند. افراد مبتلا به سنگ کلیه در صورتی که از یک مقداری از این مواد غذایی بیش تر مصرف کنند در صورتی که حتی سنگ کلیه آن ها قبلا دفع شده باشد، باز هم کلیه ی آن ها شروع به ساختن سنگ می کند. این مشکل به نوعی یک محدودیت را برای این بیماران ایجاد می کند و باعث می شود مانند بیماران دیابتی که از خوردن مواد حاوی قند یا همان گلوکز محروم هستند، این افراد نیز از مصرف مواد کلسیم دار محروم باشند.
اما راه حل مشکل این بیماران چیست؟ درمان های زیاد و موثری برای برطرف کردن این سنگ کلسیمی در کلیه ها وجود دارد که با برطرف کردن آن می تواند مشکل این بیماران را حل نموده و آن ها را از دست این درد وحشتناک رهایی دهد.
اما پیش از درمان سنگ کلیه پزشک شما باید نوع سنگ، محل آن و اندازه ی آن را تشخیص بدهد تا بتواند تدابیر درمانی لازم را لحاظ نماید. پس در مرحله ی اول برای درمان سنگ کلیه، تشخیص صحیح مکان و اندازه این سنگ وجود دارد. اما راه های تشخیصی سنگ کلیه کدامند؟ ما در این مقاله جامع ترین راه های تشخیصی که پزشکان برای درمان سنگ کلیه و تمایز آن با بیماری های دیگر کلیه و سیستم ادرار درخواست می دهند، را بیان می کنیم و شما را با آن ها آشنا می سازیم.
تشخیص سنگ کلیه چگونه صورت می گیرد و راه های تشخیصی کدامند؟
راه های تشخیصی زیادی برای تشخیص سنگ کلیه وجود دارد اما معمولا پزشکان برای تشخیص قطعی سنگ کلیه به دو روش آزمایش خون و تصویربرداری های پزشکی اهمیت بیشتری می دهند، زیرا ویژگی خاصی که این تصویر ها دارند این است که می توانند به طور دقیق محل سنگ که در کدام قسمت کلیه است، شکل آن، جنس آن و ترکیبات آن و اندازه ی آن را به پزشک نشان دهند و به پزشک دقیق ترین کمک را در تشخیص و انتخاب راه درمانی می دهند. ما در این جا مهم ترین روش های تصویربرداری و آزمایشات را به شما معرفی می کنیم.
- آزمایش خون
پزشکان این آزمایش را برای بررسی میزان تغییرات یون ها و مواد موجود در خون انجام می دهند. از آن جایی که بسیاری از مواد زائد موجود در خون از راه ادرار دفع می شوند. زمانی که فرد دارای سنگ کلیه باشد، این سنگ از دفع صحیح مواد زائد جلوگیری کرده و باعث می شود کلیه ها نتوانند به درستی مواد زائد را از خون گرفته و دفع کنند، در نتیجه میزان این مواد در خون افزایش می یابد.
- آزمایش ادرار
آزمایش ادرار، آزمایش مهمی در تشخیص مشکلات کلیوی است؛ زیرا زمانی که کلیه دچار نقصی می شود، درصد مواد دفعی آن تغییر می کند. دو مورد از موادی که مقدار آن ها در مشکلات کلیه تغییر می کند، اوره و کراتینین هستند. پزشکان با بررسی آزمایش ادرار فرد، میزان اوره و کراتینین او را بررسی می کنند. سپس با استفاده با فرمول خاصی، عددی تحت عنوان GFR را بدست می آورند.
این عدد ارزش زیادی برای تصویربرداری ها نیز دارد؛ به گونه ای که زمانی که می خواهند تزریق ماده ی حاجب را برای بررسی کلیه انجام دهند، حتما آن را بررسی می کنند. در صورتی که این عدد از 30 کمتر باشد، به هیچ وجه تزریق ماده ی حاجب صورت نمی پذیرد و اگر بین 30 تا 40 باشد، تزریق ماده حاجب با احتیاط صورت می پذیرد؛ اما اگر بیشتر از 40 باشد، مشکلی برای تزریق ماده حاجب پیش نمی آید. - تصویربرداری ساده شکم و لگن یا KUB
در این تصویر رادیولوژی، بیماری روی تخت می خوابد و یک تصویر اشعه ایکس از ناحیه شکن و لگن او تهیه می شود که در آن، پزشک می تواند هر گونه سنگی را ببیند. اما گاهی ممکن است سنگ ریز باشد و دیده نشود و باعث خطا در تشخیص شود که در این صورت، پزشک با بررسی علائم، روش های دیگر تصویربرداری را درخواست می دهد. در تصاویر شکم و لگن، سنگ به صورت یک کلسیفیکاسیون سفید در کلیه ها یا مجاری ادراری دیده می شود.
- تصویربرداری با تزریق ماده کنتراست تحت عنوان IVP
گاهی سنگ در مجاری ادراری گیر کرده و انسداد ایجاد می کند و باعث می شود ادرار نتواند به درستی تخلیه شده و در نتیجه درون کلیه ها تجمع یابد و باعث عفونت های کلیوی یا نارسایی کلیوی بشود. اگر انسداد ناشی از سنگ کلیه در خود کلیه باشد، باعث هیدرونفروز و در صورتی که در مجاری ادراری باشد، باعث هیدرویورتر می شود. در این تصویربرداری پزشک متناسب با سن و وزن بیمار، مقدار مشخصی از ماده ی کنتراست را در درون رگ های بیمار تزریق می کند. این ماده درون ورید یا سیاهرگ بیمار حرکت کرده و به سمت کلیه ها می رود تا در آن جا عمل جداسازی مواد زائد به همراه این ماده ی حاجب یا کنتراست صورت گیرد.
زمانی که تصویر از بیمار بعد از 5 دقیقه گرفته می شود، تقریبا ماده حاجب به کلیه ها رسیده است و در تصویر دیده می شود. یک تصویر بعد از 10 دقیقه و 15 دقیقه هم از بیمار گرفته می شود که در 10 دقیقا کلیه ها پر شده است و شروع به ترشح ماده کنتراست کرده اند و در 15 دقیقه ماده حاجب وارد مجاری ادراری شده است که در صورتی که انسدادی وجود داشته باشد، مسیر ماده حاجب در تصویر قطع شده و به مثانه نمی رسد. - سی تی اسکن شکم و لگن
یکی از پیشرفته ترین روش های تصویربرداری از کلیه است که تصاویر در مقاطع مختلف و بسیار دقیق را تهیه و به منظور تشخیص به پزشک می دهد. در تصاویر سی تی اسکن، پزشک می تواند محل دقیق سنگ، اندازه و ابعاد آن را مشاهده کند تا بتواند اقدام درمانی مورد نیاز را لحاظ نماید. در تصاویر سی تی اسکن مانند رادیولوژی سنگ کلیه به صورت هاله ای سفیدرنگ مشاهده می شود.
در تصویربرداری های معمولی با اشعه ایکس، ممکن است سنگ های کوچک دچار محو شدگی شوند و تصویر آن ها نیوفتد اما سی تی اسکن می تواند با کات های دقیق، ریزترین سنگ ها را نیز به تصویر بکشد.
قابلیت دیگری که در این روش تصویربرداری وجود دارد، این است که پزشک می تواند نوع و درصد مواد تشکیل دهنده ی سنگ را هم تشخیص دهد. پزشک برای این کار یک فانتوم روی تخت قرار می دهد و از مریض می خواهد روی آن بخوابد. سپس پزشک اسکن را انجام می دهد. بعد تصاویر اسکن شده را در نرم افزار خاصی با مواد موجود با فانتوم مقایسه می کند و بدین صورت نوع و درصد سنگ را در کلیه تشخیص می دهد.
- سونوگرافی
یکی از سریع ترین روش های تصویربرداری است که در آن از امواج فراصوت برای ثبت تصویر استفاده می شود. علت درخواست این نوع از تصویربرداری برای تشخیص سنگ کلیه، این است که این روش علاوه بر سریع بودن، آسان تر از روش های دیگر است و پزشک می تواند هم زمان با مشاهده ی تصاویر و تصویربرداری، تشخیص قطعی را درباره ی سنگ کلیه بدهد.
یکی دیگر از مزایایی که برای این مدالیته ی تصویربرداری بیان می شود، این می باشد که این دستگاه برای ثبت تصاویر خود از از اشعه ایکس استفاده نمی کند و از امواج فراصوت بهره می برد که خطرات ناشی از امواج ایکس را ندارد و هم چنین زنان باردار نیز می توانند برای تشخیص سنگ کلیه از این روش بهره ببرند؛ در صورتی که مدالیته های دیگر برای آن ها خطرناک در نظر گرفته می شود.
در تصاویر سونوگرافی سنگ کلیه به صورت یک هاله سفیدرنگ پرشدت و نورانی دیده می شود که در پشت آن یک سایه بزرگ سیاه به نام آرتیفکت سایه افکنی وجود دارد. - MRI
این روش تصویربرداری یکی از پیشرفته ترین روش های تصویربرداری از بافت نرم است و می تواند تصاویر با کیفیتی از بافت کلیه را در اختیار پزشک قرار دهد. ام ار ای براساس تشدید میدان مغناطیسی کار می کند و خطرات ناشی از تشعشع ایکس در آن وجود ندارد. ام ار ای معمولا برای نمایش خود بافت کلیه و مشکلات آن زیاد درخواست می شود اما برای بررسی سنگ کلیه درخواست کمتری دارد.
- آنالیز سنگ های دفع شده
گاهی زمانی که فرد ادرار می کند، همراه آن یک تکه از سنگ دفع می شود. پزشکان از مریض می خواهد تا در هنگام ادرار از صافی خاصی استفاده کرده و سنگ را جمع آوری کرده و برای بررسی، به آزمایشگاه بدهد. آزمایشگاه با بررسی آن، نوع سنگ را تشخیص داده و نتایج را در اختیار پزشک برای درمان قرار می دهد.
در میان روش های ذکر شده برای تشخیص سنگ کلیه، روش های تصویربرداری سونوگرافی یا همان اولتراسوند و سی تی اسکن و آزمایشات ادراری درخواست بیشتری داشته و در بین پزشکان رایج تر است. اما افراد حامله، باید حتما این نکته را مد نظر داشته باشند که حتما هنگامی که برای تشخیص به پزشک مراجعه می کنند، پزشک را درباره حاملگی خود مطلع سازند؛ چرا که پزشک باید برای آن ها روش سونوگرافی که خطر بسیار کمتری دارد را درخواست دهد.
GFR چیست؟
به آن نرخ فیلتراسیون گلومرولی می گویند که معیاری دقیق برای سنجش میزان خونی است که در هر دقیقه از کلیه ها عبور می کند.
GFR یکی از پارامترهایی که در تشخیص بیماری های کلیه با تصویربرداری مهم است عدد GFR است که میزان عملکرد گلومرول های کلیه را نشان می دهد. همان گونه که گفته شد، برای محاسبه ی این عدد، بیمار باید ابتدا آزمایش اوره و کراتینین انجام دهد. عدد GFR برحسب میکرومول بر لیتر یا میلی گرم بر دسی لیتر محاسبه می شود. طبق اطلاعات سازمان سنجش بیماری های آمریکا عدد نرمال برای آن بین 90 تا 120 در نظر گرفته می شود که ممکن است در افراد مسن این مقدار کمی بیشتر باشد.
دلیل اهمیت تشخیص صحیح سنگ کلیه چیست؟
علائمی که در اثر سنگ کلیه در بیمار بروز می کند، مانند علائمی است که در بیماری های دیگر کلیه وجود دارد. تنها تفاوتی که در سنگ کلیه به وضوح دیده می شود، تشدید چندین برابری درد در ناحیه ی کلیه ها و اطراف ستون فقرات است. لذا به علت تشابه این علائم تشخیص صحیح وجود یا عدم وجود سنگ برای پزشکان بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا در صورت اشتباه در تشخیص ممکن است نتوانند راه درمانی مناسب را برای مقابله با آن لحاظ کنند یا راه حل درمانی اشتباهی انتخاب کنند.
یکی از نشانه های که دلیلی برای تشخیص سنگ کلیه است، وجود خون در ادرار است. اما این نشانه در بیماری های دیگر کلیوی مانند سرطان کلیه، سرطان مثانه و سرطان پروستات و …. نیز دیده می شود. لذا در این زمان است که اهمیت تشخیص صحیح سنگ کلیه آشکار می شود.
ترجمه و بازنویسی: علی محسنی
نظرات کاربران